W komentarzu omówiono regulacje dotyczące podatku od spadków i darowizn w oparciu o orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego, wojewódzkich sądów administracyjnych, a także interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego. Powołano się również na poglądy przedstawicieli doktryny.
Autorzy analizują m.in.:
• wyłączenia od opodatkowania,
• zwolnienia od podatku,
• ulgę mieszkaniową,
• podstawę opodatkowania, w tym wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych oraz opodatkowanie ponad kwoty określone ustawowo,
• obliczanie wysokości podatku,
• deklaracje podatkowe oraz płatników podatku.
W drugim wydaniu publikacji rozważaniom poddano zmienione i nowe regulacje dotyczące w szczególności zwolnienia nabycia w drodze dziedziczenia lub zapisu windykacyjnego własności przedsiębiorstwa osoby fizycznej lub udziału w nim, nabycia praw do wkładów w spółdzielni rolników oraz rozszerzenia zakresu wyłączeń i pojęcia zstępnych. Przedstawiono również najnowszą zmianę dotyczącą deklaracji (SD-Z2) składanych przez osoby zwolnione z podatku.
Publikacja przeznaczona jest dla pracowników organów podatkowych, sędziów, notariuszy, doradców podatkowych, a także podatników. Będzie cennym źródłem wiedzy dla przedstawicieli doktryny oraz studentów prawa i administracji.
Wykaz skrótów 13 Wstęp 17 Ustawa o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2021 r. poz. 1043) 19 Rozdział 1. Przedmiot opodatkowania 21 Art. 1. [Zakres opodatkowania] 21 1. Istota podatku od spadków i darowizn 22 2. Zakres podmiotowy 24 3. Istota zakresu przedmiotowego opodatkowania 24 4. Pojęcie rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 25 5. Pojęcie praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 39 6. Cywilnoprawne tytuły nabycia powodujące skutki w zakresie przedmiotu opodatkowania 45 Art. 1a. [Rozszerzenie zakresu przedmiotowego opodatkowania] 83 1. Uwagi ogólne 84 2. Nieodpłatne nabycie własności rzeczy wspólnej (wspólnego prawa majątkowego) albo jej części przez niektórych dotychczasowych współwłaścicieli na dalszą współwłasność 85 3. Nieodpłatne wyodrębnienie własności lokali na rzecz niektórych lub wszystkich współwłaścicieli 85 Art. 2. [Rzeczy i prawa majątkowe znajdujące się za granicą] 87 1. Uwagi wstępne 87 2. Zakres podmiotowy 87 3. Prawo międzynarodowe – Konwencje w sprawie nabycia majątku w przypadku śmierci 93 4. Prawo międzynarodowe – umowy o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu 94 5. Uwagi pozostałe 97 6. Nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą 98 Art. 3. [Wyłączenia z opodatkowania] 101 1. Uwagi ogólne 101 2. Wyłączenie nabycia własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych podlegających wykonaniu na jej terytorium 103 3. Wyłączenie nabycia w drodze spadku, zapisu windykacyjnego lub darowizny praw autorskich i praw pokrewnych, praw do projektów wynalazczych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych oraz wierzytelności wynikających z nabycia tych praw 104 4. Nabycie w drodze dziedziczenia środków z pracowniczego programu emerytalnego 108 5. Nabycie w drodze dziedziczenia środków z pracowniczego planu kapitałowego 109 6. Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego 110 7. Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym oraz na indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego 111 8. Nabycie w drodze spadku kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a u.s.u.s. 113 Art. 4. [Zwolnienia przedmiotowe] 113 1. Uwagi wstępne 116 2. Zwolnienia 120 Art. 4a. [Zwolnienie z art. 4a] 144 1. Uwagi ogólne 146 2. Warunek zgłoszenia 147 3. Warunek udokumentowania 153 4. Skutek niespełnienia warunków 156 Art. 4b. [Zwolnienie nabycia własności przedsiębiorstwa osoby fizycznej lub udziału w nim] 157 1. Uwagi ogólne 158 2. Warunki zastosowania zwolnienia 159 3. Wzór zgłoszenia o nabyciu własności przedsiębiorstwa lub udziału w nim 160 Rozdział 2. Obowiązek podatkowy 162 Art. 5. [Doprecyzowanie zakresu podmiotowego podatku] 162 1. Uwagi ogólne 162 2. Pojęcie obowiązku podatkowego 163 3. Osoba fizyczna – nabywca – podatnik 164 4. Problem opodatkowania nieodpłatnego świadczenia uzyskanego przez spółkę cywilną, a także przez osobową spółkę prawa handlowego 167 Art. 6. [Powstanie obowiązku podatkowego] 170 1. Rozumienie pojęć cywilistycznych użytych w art. 6 u.p.s.d. 172 2. Uwagi co do momentu powstania obowiązku podatkowego 173 3. Problem powstawania obowiązku podatkowego w przypadku nabycia pod warunkiem 175 4. Regulacja dotycząca momentu powstania obowiązku podatkowego jako mechanizm przeciwdziałania uchylaniu się od opodatkowania 178 Rozdział 3. Podstawa opodatkowania 181 Art. 7. [Podstawa opodatkowania] 181 1. Czysta wartość 182 2. Długi i ciężary 185 3. Mechanizm wyłączenia 191 4. Podstawa opodatkowania przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności 191 Art. 8. [Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych] 192 1. Uwagi ogólne 192 2. Wartość rynkowa 193 3. Obowiązki organu 198 Art. 9. [Opodatkowanie nabycia ponad kwoty wyznaczone ustawowo] 200 1. Uwagi ogólne 201 2. Nabycie od jednej osoby 202 3. Zróżnicowanie pozycji prawnej nabywcy 204 4. Zasada kumulacji przedmiotowo-podmiotowej 206 5. Regulacja szczególna – nabycie tytułem polecenia 208 Art. 10. (uchylony). 212 Art. 11. [Wliczenie wartości zobowiązania do podstawy opodatkowania] 212 Art. 12. [Prawo majątkowe polegające na obowiązku świadczeń powtarzających się] 215 Art. 13. [Wartość świadczeń powtarzających się] 218 Rozdział 4. Wysokość podatku 221 Art. 14. [Zasada dotycząca ustalenia wysokości podatku] 221 1. Wysokość podatku a grupa podatkowa 222 2. Grupa „zerowa” 223 3. I grupa podatkowa 224 4. II grupa podatkowa 228 5. III grupa podatkowa 229 Art. 15. [Obliczenie wysokości podatku] 230 1. Wysokość podatku a grupa podatkowa 231 2. Opodatkowanie nabycia własności w drodze zasiedzenia 231 3. Opodatkowanie według stawki 20% 231 Art. 16. [Ulga mieszkaniowa] 236 1. Uwagi ogólne 239 2. Przesłanki korzystania z ulgi – uwagi wprowadzające 241 3. Problem ustalania limitu ulgi 242 4. Kwestia opieki sprawowanej przez osobę zaliczaną do III grupy podatkowej 243 5. Warunek zamieszkiwania i konsekwencje jego niespełnienia 244 6. Zachowanie prawa do ulgi mieszkaniowej pomimo niespełnienia warunku zamieszkiwania 249 Art. 17. [Waloryzacja] 253 1. Podwyższanie kwoty wartości rzeczy i praw majątkowych 254 2. Wzrost cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku 255 Rozdział 4a. Zeznania podatkowe 259 Art. 17a. [Obowiązek złożenia zeznania podatkowego] 259 1. Uwagi ogólne 260 2. Problem korekty deklaracji (złożonego zeznania podatkowego) 262 3. Ograniczenie czynnego udziału strony w postępowaniu podatkowym 265 4. Konsekwencje naruszenia właściwości organu podatkowego 266 Rozdział 5. Płatnicy 268 Art. 18. [Instytucja płatnika] 268 1. Uwagi ogólne 269 2. Zakres przypadków, w których podatek jest pobierany przez płatnika 270 3. Obowiązki płatnika 271 Art. 19. [Obowiązki dłużników spadkodawcy oraz innych osób] 276 1. Uwagi wstępne 277 2. Zakres przedmiotowy regulacji art. 19 ust. 1 i 4 u.p.s.d. 278 3. Zakres podmiotowy obowiązku informacyjnego z art. 19 ust. 1 i 4 u.p.s.d. 281 4. Obowiązki kontrolne notariuszy w art. 19 ust. 6 u.p.s.d. 282 Rozdział 6. Przepisy przejściowe i końcowe 284 Art. 20. [Przepis derogacyjny] 284 Art. 21. [Wejście w życie ustawy] 286 Wykaz orzecznictwa 287 Wykaz pism urzędowych 293 Literatura 295 Autorzy 299