W książce przedstawiono anatomię i fizjologię narządu rodnego oraz procesy patologiczne zachodzące w tym narządzie, m.in. zespoły bólowe miednicy mniejszej, nietrzymanie moczu, niepłodność i choroby onkologiczne. Ponadto omówiono przebieg prawidłowej ciąży, porodu i okresu połogowego oraz możliwe powikłania. Opisano znaczenie profilaktyczne i lecznicze fizjoterapii w ginekologii i położnictwie, a zaprezentowane zabiegi i przykłady ćwiczeń bogato zilustrowano rycinami. Oddzielny rozdział poświecono problemom psychologicznym pacjentek wynikającym z choroby i hospitalizacji oraz sposoby ich rozwiązywania przez fizjoterapeutów. Zamieszczone na końcu książki pytania sprawdzające będą pomocne w samodzielnej ocenie zdobytej wiedzy. Podręcznik przeznaczony jest dla studentów fizjoterapii na uczelniach medycznych i akademiach wychowania fizycznego. Będzie też przydatny dla lekarzy, pielęgniarek i położnych.
Wprowadzenie - Dariusz Szukiewicz XIII 1. Anatomia czynnościowa żeńskich narządów rozrodczych 1 1.1. Narządy płciowe żeńskie zewnętrzne (łac. organa genitalia feminina externa) - Ida Wiszomirska 1 1.1.1. Wzgórek łonowy i wargi sromowe (łac. mons pubis, labia pudendi) 1 1.1.2. Przedsionek pochwy i jego gruczoły (łac. vestibulum vaginae, glandulae vestibulares) 2 1.1.3. Łechtaczka i opuszki przedsionka (łac. clitoris, bulbi vestibuli) .. 2 1.1.4. Naczynia i nerwy narządów płciowych zewnętrznych 3 1.2. Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne (łac. organa genitalia feminina interna) - Ida Wiszomirska 4 1.2.1. Pochwa (łac. vagina) 4 1.2.2. Macica (łac. uterus) 5 1.2.3. Jajowody (łac. tuba uterina) 8 1.2.4. Jajniki (łac. ovaria) 9 1.3. Budowa miednicy kostnej - Ida Wiszomirska 10 1.4. Układ mięśniowo-więzadłowy miednicy mniejszej - Ida Wiszomirska .... 14 1.5. Zmiany fizjologiczne w organizmie kobiety - Dariusz Szukiewicz 19 1.5.1. Płeć genetyczna i płeć gonadalna 19 1.5.2. Dojrzewanie płciowe 20 1.5.3. Fizjologia cyklu płciowego 22 1.6. Fizjologia ciąży - Dariusz Szukiewicz 27 1.6.1. Implantacja zarodka i czas trwania ciąży 27 1.6.2. Charakterystyka poszczególnych okresów rozwojowych płodu .. 28 1.6.3. Objawy ciąży 30 1.6.4. Zmiany ciążowe w organizmie kobiety 31 1.7. Poród fizjologiczny i okres połogu - Dariusz Szukiewicz 35 1.7.1. Poród fizjologiczny 35 1.7.2. Okres połogu 39 2. Ginekologia 43 2.1. Zaburzenia cyklu płciowego i bolesne miesiączkowanie (łac. dysmenorrhoea) - Małgorzata Reinholz-Jaskólska 43 2.2. Stany zapalne i zespoły bólowe miednicy mniejszej - Małgorzata Reinholz-Jaskólska 46 2.2.1. Zapalenie sromu 47 2.2.2. Zapalenie pochwy 47 2.2.3. Zapalenie endometrium i trzonu macicy 48 2.2.4. Zapalenie przydatków 48 2.2.5. Zespoły bólowe miednicy mniejszej 49 2.3. Niepłodność - Dariusz Szukiewicz 51 2.3.1. Niepłodność żeńska - czynnik żeński w niepłodności 53 2.3.2. Niepłodność męska - czynnik męski w niepłodności 55 2.4. Klimakterium - zespoły wypadowe - Dariusz Szukiewicz 56 2.5. Zaburzenia statyki narządu rodnego i wybrane zagadnienia z urologii ginekologicznej - Paweł Wypych, Krzysztof Cendrowski 61 2.5.1. Czynniki ryzyka wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego .. 62 2.5.2. Zaburzenia statyki narządu rodnego kobiety 63 2.5.3. Nietrzymanie moczu 64 2.5.4. Ogólne zasady leczenia 67 2.6. Postępowanie zachowawcze i operacyjne w ginekologii - Beata Osuch, Agnieszka Timorek-Lemieszczuk 71 2.6.1. Typy operacji ginekologicznych 71 2.7. Podstawy onkologii ginekologicznej - Agnieszka Nalewczyńska, Agnieszka Timorek-Lemieszczuk 74 2.7.1. Rak sromu 74 2.7.2. Rak szyjki macicy 77 2.7.3. Rak błony śluzowej trzonu macicy 80 2.7.4. Rak jajnika 82 3. Położnictwo 85 3.1. Ogólne zasady prowadzenia ciąży - Krzysztof Czajkowski, Maria Rylke-Tym 85 3.1.1. Badania laboratoryjne 86 3.1.2. Badania ultrasonograficzne 87 3.1.3. Ocena ryzyka zaburzeń genetycznych 88 3.1.4. Sposób odżywiania 88 3.2. Prowadzenie porodu fizjologicznego - Krzysztof Czajkowski, Maria Rylke-Tym 89 3.2.1. Cele opieki okołoporodowej 90 3.2.2. Podstawowe pojęcia dotyczące płodu 90 3.2.3. Podstawy anatomiczne porodu 90 3.2.4. Podstawowe dane dotyczące porodu fizjologicznego 92 3.3. Wybrane zagadnienia z patofizjologii ciąży - Dariusz Szukiewicz 95 3.4. Poród patologiczny - Krzysztof Czajkowski 102 3.4.1. Zaburzenia wynikające z nieprawidłowych zwrotów główki 102 3.4.2. Patologie związane z czynnością skurczową macicy i przedwczesnym odpłynięciem płynu owodniowego 103 3.4.3. Patologie związane z rozwieraniem szyjki macicy 105 3.4.4. Dystocja barkowa 106 3.4.5. Zaburzenia czynności serca płodu 106 3.4.6. Zakażenie wewnątrzmaciczne 107 3.4.7. Nadmierna utrata krwi w przebiegu porodu 107 3.5. Cięcie cesarskie - Krzysztof Czajkowski 107 3.5.1. Metody stosowane współcześnie 108 3.5.2. Wskazania 110 3.5.3. Powikłania 111 3.6. Metody znieczulenia stosowane w położnictwie - Elżbieta Nowacka 112 3.6.1. Analgezja porodu 112 3.6.2. Anestezja do zabiegów położniczych 113 3.7. Cele i zadania szkoły rodzenia - Aleksandra Truszczyńska 115 3.7.1. Cele szkoły rodzenia 115 3.7.2. Zadania szkoły rodzenia 116 3.7.3. Przykładowy program szkoły rodzenia 116 4. Miejsce fizjoterapii we współczesnej ginekologii 119 4.1. Fizjoterapia w zaburzeniach cyklu płciowego i bolesnym miesiączkowaniu - Małgorzata Reinholz-Jaskólska 119 4.2. Fizjoterapia w stanach zapalnych i zespole bólowym miednicy mniejszej - Małgorzata Reinholz-Jaskólska 121 4.2.1. Metody stosowane w chorobach zapalnych narządów płciowych . 121 4.2.2. Metody stosowane u chorych z zespołem bólowym miednicy mniejszej 123 4.3. Fizjoterapia w niepłodności - Dariusz Szukiewicz 124 4.4. Fizjoterapia w klimakterium - Dariusz Szukiewicz 127 4.5. Fizjoterapia w zaburzeniach statyki narządu rodnego i wysiłkowym nietrzymaniu moczu - Ewa Strupińska-Thor, Krzysztof Cendrowski, Anna Wnuk 134 4.5.1. Zachowawcze leczenie nietrzymania moczu 134 4.6. Fizjoterapia w chirurgii ginekologicznej przed- i pooperacyjna - Beata Osuch, Agnieszka Timorek-Lemieszczuk 148 4.7. Fizjoterapia w onkologii ginekologicznej - Arkadiusz Gawryluk, Agnieszka Nalewczyńska 152 4.7.1. Zasady i cele fizjoterapii w onkologii ginekologicznej 153 4.7.2. Fizjoterapia w szpitalu (postępowanie przed- i pooperacyjne) .... 155 4.7.3. Fizjoterapia pozaszpitalna 158 4.7.4. Fizjoterapia po radioterapii oraz w opiece paliatywnej 158 4.8. Fizjoterapia w leczeniu chorych na raka piersi - Hanna Tchórzewska-Korba 160 4.8.1. Profilaktyka przeciwobrzękowa 162 4.8.2. Fizjoterapia w warunkach szpitalnych i ambulatoryjnych 164 4.8.3. Fizjoterapia po operacjach odtwórczych 168 4.8.4. Fizjoterapia chorych z obrzękami chłonnymi 169 5. Fizjoterapia w położnictwie 173 5.1. Postępowanie w ciąży prawidłowej - Aleksandra Truszczyńska 173 5.1.1. Ćwiczenia a ciąża 173 5.1.2. Ćwiczenia dla kobiet w ciąży w szkole rodzenia 174 5.1.3. Inne formy rekreacji 181 5.2. Fizjoterapia w łagodzeniu dolegliwości okresu ciąży oraz leczeniu stanów patologicznych - Aleksandra Truszczyńska 182 5.3. Fizjoterapia w okresie porodu - Maria Rylke-Tym, Krzysztof Czajkowski . . 192 5.3.1. I okres porodu 192 5.3.2. II okres porodu 199 5.3.3. Treningi relaksacyjne 203 5.3.4. Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów 204 5.3.5. Masaż odcinka lędźwiowo-krzyżowego 205 5.3.6. Poród w środowisku wodnym 205 5.4. Fizjoterapia a cięcie cesarskie - Krzysztof Czajkowski 207 5.5. Fizjoterapia w okresie połogu - Aleksandra Truszczyńska 208 5.5.1. Bóle kręgosłupa lędźwiowego 208 5.5.2. Kręgosłup szyjny i piersiowy 209 5.5.3. Ćwiczenia po porodzie 209 6. Psychologiczne aspekty pracy fizjoterapeuty w ginekologii i położnictwie - Andrzej Kokoszka 211 6.1. Naturalne reakcje na chorobę 212 6.2. Niestosowanie się do zaleceń terapeutycznych i sposoby przezwyciężania tych problemów 214 6.3. Ocena mechanizmów radzenia sobie ze stresem wywołanym chorobą . . . . 215 6.4. Poczucie wpływu na przebieg choroby jako warunek aktywnego stosunku pacjentki do stosowania się do zaleceń terapeutycznych 217 6.5. Negatywny stres jako konsekwencja nieodpowiedniego znaczenia nadawanego problemowi 218 6.6. Postępowanie z osobami z zaburzeniami psychicznymi 221 6.7. Ból 222 6.8. Problemy związane z hospitalizacją 224 6.9. Reakcje dotyczące zabiegów chirurgicznych 225 6.10. Specyficzne problemy psychologiczne występujące w chorobach ginekologicznych i położniczych 225 6.10.1. Usunięcie macicy lub jajników 225 6.10.2. Niepłodność 226 6.10.3. Przewlekłe bóle w obrębie miednicy mniejszej 226 Aneks 227 Piśmiennictwo 230 Skorowidz 234
prof. dr hab. n. med Dariusz Szukiewicz – specjalista w zakresie ginekologii i położnictwa.
W latach 2011-2020 był Kierownikiem Katedry i Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a od 2021 roku kieruje Zakładem Biofizyki, Fizjologii i Patofizjologii Wydziału Nauk o Zdrowiu, Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jednocześnie praktykuje jako lekarz ginekolog i położnik. Prowadzi zajęcia dla studentów kierunku fizjoterapii oraz kierunków wydziału nauk o zdrowiu WUM-u.
prof. dr hab. n. med Dariusz Szukiewicz pełnił funkcję Prodziekana ds. Oddziału Fizjoterapii. Prowadzi także zajęcia na studiach podyplomowych dla lekarzy, z zakresu patofizjologii ciąży. Opublikował ponad 120 prac naukowych, 16 rozdziałów w książkach, ponad 150 streszczeń z konferencji.
prof. dr hab. n. med Dariusz Szukiewicz jest aktywnym członkiem Amerykańskiego Towarzystwa Fizjologicznego (Sekcje Nauczania i Endokrynologii), Europejskiego Towarzystwa Badań nad Histaminą i wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Badań nad Histaminą. Jako uznany na świecie ekspert w dziedzinie placentologii i badań nad zapaleniem zasiada w różnych panelach krajowych i międzynarodowych oceniających granty oraz w radach redakcyjnych czasopism.