Socjolodzy prowadzący badania na pograniczu polsko-niemieckim pytają, czy relatywna bliskość zachodniej granicy jest okolicznością warunkującą obserwowane tam procesy i zjawiska społeczne, odzwierciedlające się między innymi w zachowaniach mieszkańców lub w strukturze ich normatywnych przekonań. Autor przedstawia hipotezę, że interakcyjne źródła normatywnych przekonań są mechanizmem socjalizacji w przestrzeni społecznej polsko-niemieckiego pogranicza. Za szczególnie ważne uznaje zniesienie kontroli granicznej po przystąpieniu Polski do strefy Schengen. Okoliczność ta rzutuje bezpośrednio na wzory życia codziennego, przeobraża pogranicze zachodnie jako przestrzeń socjalizacji i wpływa na strukturę przekonań normatywnych jego mieszkańców.
Wstęp 7 I. O socjologii pogranicza 12 1. Przedmiot i problem 12 2. Metody 29 II. Pogranicze w ujęciu socjologicznym 48 1. Koncepcje i definicje 48 2. Typologie 59 III. Pogranicze polsko-niemieckie: propozycja operacjonalizacji 66 IV. Mieszkańcy pogranicza polsko-niemieckiego. Zbiorowość czy wspólnota? 80 V. W stronę socjalizacji pogranicznej? 99 VI. Młodzież w przestrzeni socjalizacji pogranicza polsko-niemieckiego 126 Zakończenie 146 Bibliografia 149