W publikacji autor omówił rolę i wpływ przepisów o kontroli zarządczej na rachunkowość budżetową. Skoncentrował się na dwóch procesach kontroli zarządczej: planowaniu (wyznaczaniu celów) oraz zarządzaniu ryzykiem. Są to jednocześnie procesy zarządcze najobszerniej opisane standardami kontroli zarządczej i uznane przez ustawodawcę za fundamentalne.
W opracowaniu czytelnik znajdzie analizę zagadnień takich jak:
• mierniki celów rachunkowości budżetowej oraz monitorowanie stopnia ich osiągnięcia;
• zarządzanie ryzykiem w obszarze zapewnienia wiarygodności sprawozdań budżetowych;
• ryzyko w stosowaniu klasyfikacji budżetowej.
Opracowanie zainteresuje ekonomistów, księgowych i menedżerów zatrudnionych w jednostkach sektora finansów publicznych, a także adwokatów, radców prawnych i sędziów w zakresie omawianej problematyki.
Wykaz skrótów | str. 11 Wstęp | str. 13 Rozdział 1 Kontrola zarządcza w systemie finansów publicznych | str. 17 1.1. Geneza kontroli zarządczej i jej finansowy aspekt | str. 17 1.1.1. Inspiracja biznesowymi praktykami w zakresie kontroli i ich implementacja w sektorze publicznym | str. 17 1.1.2. Kontrola zarządcza jako konsekwencja członkostwa Polski w Unii Europejskiej | str. 21 1.1.3. Od publicznej wewnętrznej kontroli finansowej do publicznej kontroli wewnętrznej | str. 23 1.1.4. Model publicznej wewnętrznej kontroli finansowej | str. 25 1.1.5. Zastąpienie kontroli finansowej kontrolą zarządczą | str. 31 1.1.6. Różnorodność w rozumieniu pojęcia kontroli zarządczej | str. 33 1.2. Kontrola zarządcza jako norma prawna obowiązująca od 2010 r. | str. 36 1.2.1. Kontrola zarządcza jako model zarządzania | str. 36 1.2.2. Standardy kontroli zarządczej jako standardy zarządzania | str. 39 1.3. Poziomy zarządzania w administracji a poziomy kontroli zarządczej | str. 43 1.3.1. Menedżeryzm w kontroli zarządczej a szczeble zarządzania w sektorze publicznym | str. 43 1.3.2. Dwupoziomowość kontroli zarządczej a wielopoziomowość struktury instytucjonalnej w administracji publicznej | str. 45 Rozdział 2 Charakterystyka rachunkowości budżetowej i jej relacje z kontrolą zarządczą | str. 54 2.1. Potrzeby informacyjne jako determinanta rozwoju rachunkowości | str. 54 2.2. Rachunkowość jako system informacyjny jednostki | str. 60 2.3. System rachunkowości budżetowej | str. 69 2.3.1. Hierarchiczna struktura rachunkowości budżetowej | str. 69 2.3.2. Zakres oczekiwanych informacji w rachunkowości budżetowej | str. 77 2.4. Dualizm relacji rachunkowości budżetowej i kontroli zarządczej | str. 81 2.4.1. Rachunkowość budżetowa jako przedmiot kontroli zarządczej | str. 81 2.4.2. Rachunkowość budżetowa jako podmiot kontroli zarządczej | str. 88 Rozdział 3 Cele rachunkowości budżetowej i pomiar ich osiągnięcia | str. 92 3.1. Planowanie jako proces wyznaczania celów i zadań oraz kontrola ich wykonania | str. 92 3.1.1. Relacje celów i zadań w planowaniu | str. 92 3.1.2. Cele zewnętrzne i wewnętrzne jednostki sektora finansów publicznych | str. 96 3.1.3. Planowanie operacyjne a wzmocnienie akcentu na rezultaty | str. 101 3.2. Cele działów finansowo-księgowych w jednostkach budżetowych | str. 105 3.2.1. Wiarygodność sprawozdań jako wspólny cel kontroli zarządczej i rachunkowości | str. 105 3.2.2. Użyteczność jako najważniejsza cecha sprawozdania | str. 112 3.2.3. Mierniki celów rachunkowości budżetowej oraz monitorowanie stopnia ich osiągnięcia | str. 123 3.2.4. Praktyka formułowania celów w zakresie rachunkowości budżetowej | str. 127 Rozdział 4 Ryzyko w rachunkowości budżetowej na przykładzie stosowania klasyfikacji budżetowej | str. 146 4.1. Proces zarządzania ryzykiem w modelu kontroli zarządczej | str. 146 4.2. Zarządzanie ryzykiem w obszarze zapewnienia wiarygodności sprawozdań budżetowych | str. 148 4.2.1. Założenia metodyczne oceny ryzyk i reakcji na nie | str. 148 Punktowa ocena ryzyka i „apetyt na ryzyko” | str. 148 Właściciele ryzyk | str. 150 Reakcja na ryzyko | str. 151 4.2.2. Cel komórki rachunkowości budżetowej oraz identyfikacja ryzyk związanych z jego osiągnięciem | str. 154 Formułowanie mierzalnego celu komórki finansowo-księgowej | str. 154 Identyfikacja ryzyk związanych z osiągnięciem celu komórki finansowo-księgowej | str. 155 4.2.3. Ocena ryzyk dla wiarygodności sprawozdań budżetowych i reakcje na nie w zakresie stosowania klasyfikacji budżetowej | str. 158 Analiza ryzyka R1 | str. 158 Propozycja reakcji na ryzyko | str. 161 Analiza ryzyka R2 | str. 164 Propozycja reakcji na ryzyko | str. 166 Analiza ryzyka R3 | str. 170 Propozycja reakcji na ryzyko | str. 172 Analiza ryzyka R4, R5 i R6 | str. 176 Analiza ryzyka R7 | str. 183 Propozycja reakcji na ryzyko | str. 189 Analiza ryzyka R8 | str. 190 Propozycja reakcji na ryzyko | str. 191 Analiza ryzyka R9 | str. 191 Propozycja reakcji na ryzyko | str. 192 4.2.4. Wnioski w zakresie zarządzania ryzykiem w obszarze rachunkowości budżetowej | str. 193 Wnioski w zakresie metodyki | str. 193 Wnioski w zakresie ryzyka dla wiarygodności sprawozdań budżetowych na pierwszym poziomie kontroli zarządczej | str. 197 Rozdział 5 Niedoskonałości klasyfikacji budżetowej wpływające na użyteczność sprawozdań budżetowych | str. 199 5.1. Konstrukcja prawna klasyfikacji budżetowej | str. 199 5.1.1. Koncepcyjne założenia klasyfikacji budżetowej jako przyczyna niejednoznaczności przepisów | str. 199 5.1.2. Zmiany koncepcyjne w zakresie rozdziałów klasyfikacji budżetowej w celu zwiększenia użyteczności dla jednostek samorządu terytorialnego | str. 208 5.1.3. Kryteria tworzenia paragrafów klasyfikacji budżetowej jako źródło ryzyka | str. 214 5.2. Niejednolitość interpretacyjna i możliwości jej eliminacji | str. 218 5.2.1. Wewnętrzna sprzeczność interpretacji Ministerstwa Finansów | str. 218 5.2.2. Przykład opłat dystrybucyjno-przesyłowych | str. 218 5.2.3. Przykład abonamentu RTV – sprzeczność interpretacji z interpretowanym przepisem | str. 220 5.2.4. Współpraca między interpretatorami | str. 224 5.2.5. Zwiększenie dostępności (w tym wyszukiwalności) interpretacji | str. 225 Zakończenie | str. 227 Bibliografia | str. 235 Akty prawne | str. 241 Komunikaty | str. 243 Interpretacje i korespondencja z nimi związana | str. 245 Pozostałe źródła | str. 247 Wykaz rysunków | str. 249 Wykaz tabel | str. 251 Aneks. Porównanie struktury standardów COSO i INTOSAI GOV 9100 ze strukturą polskich standardów kontroli finansowej i zarządczej | str. 253