Książka przedstawia problematykę stosowania klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR - General Anti-avoidance Rule). Zaprezentowano w niej praktyczne aspekty związane z oceną: czy działanie podatnika stanowiło unikanie opodatkowania na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej.
Monografia wskazuje w jaki sposób powinny być rozumiane poszczególne przesłanki materialnoprawne klauzuli, wyznaczając tym samym prawne granice „legalnej” optymalizacji podatkowej.
Prawidłowe zdefiniowanie elementów GAAR jest nieodzowne zwłaszcza w przypadku rozbudowanych, wieloetapowych i skomplikowanych transakcji restrukturyzacyjnych, może być jednak konieczne również w odniesieniu do mniej rozbudowanych struktur korporacyjnych. Warto także zwrócić uwagę, że unikanie opodatkowania może występować w przypadku transakcji o charakterze transgranicznym, jak i krajowym.
Publikacja w sposób przystępny i konkretny wskazuje, kiedy osiągnięcie korzyści podatkowej przez podatnika zostanie podważone przez administrację skarbową.
Książka skierowana jest do: • urzędników skarbowych i prokuratorów, którzy będą wiedzieć, kiedy optymalizacja podatkowa jest działaniem legalnym i nie powinna być negowana na gruncie prawa karnego czy podatkowego; • sędziów sądów administracyjnych – kiedy optymalizacyjne działania podatników nie zasługują na ochronę i aprobatę z perspektywy wykładni prawa podatkowego; • prawników zajmujących się prawem handlowym i cywilnym – jak kształtować umowy swoich klientów, aby nie wiązały się one z istotnym ryzykiem podatkowym; • doradców podatkowych (i innych pełnomocników zajmujących się podatkami) oraz pracowników naukowych.
Wykaz skrótów | str. 9 Rozdział I Uwagi wstępne | str. 13 1. Pojęcie unikania opodatkowania | str. 13 1.1. Dorobek doktryny prawa podatkowego | str. 13 1.2. Rozumienie unikania opodatkowania w wybranych europejskich jurysdykcjach podatkowych | str. 16 1.3. Unikanie opodatkowania a nadużycie prawa podatkowego w VAT | str. 19 1.4. Unikanie opodatkowania a agresywna optymalizacja podatkowa i planowanie podatkowe | str. 20 1.5. Podsumowanie | str. 21 2. Uwarunkowania społeczno-gospodarcze funkcjonowania unikania opodatkowania wśród podatników | str. 22 2.1. Poziom ryzyka podatkowego | str. 22 2.2. Koszty wdrożenia sztucznej struktury podatkowej | str. 24 2.3. Obowiązki sprawozdawczo-informacyjne podatników | str. 25 3. Zasadność funkcjonowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania w systemie podatkowym | str. 28 3.1. Kontekst międzynarodowy | str. 28 3.2. Kontekst historyczny oraz konstytucyjny | str. 32 3.3. Kontekst finansowy | str. 33 3.4. Kontekst społeczny | str. 35 Rozdział II Korzyść podatkowa | str. 37 1. Wstęp | str. 37 2. Stan prawny do 31.12.2018 r. | str. 37 3. Stan prawny od 1.01.2019 r. | str. 46 Rozdział III Cel działania | str. 49 1. Wstęp | str. 49 2. Stan prawny do 31.12.2018 r. | str. 49 2.1. Subiektywny czy obiektywny charakter przesłanki? | str. 50 2.2. Moment oceny celów działania podatnika | str. 54 2.3. Termin „cele ekonomiczne lub gospodarcze” | str. 56 2.4. Metodologia oceny istotności celu | str. 58 3. Stan prawny od 1.01.2019 r. | str. 64 3.1. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej | str. 65 3.1.1. Wyrok TSUE z 14.12.2000 r., C-110/99, Emsland-Stärke | str. 66 3.1.2. Wyrok TSUE z 21.02.2006 r., C-255/02, Halifax | str. 66 3.1.3. Wyrok TSUE z 12.09.2006 r., C-196/04, Cadbury Schweppes | str. 68 3.1.4. Wyrok TSUE z 5.07.2007 r., C-321/05, Kofoed | str. 69 3.1.5. Wyrok TSUE z 10.11.2011 r., C-126/10, Foggia | str. 71 3.1.6. Wyrok TSUE z 20.12.2017 r. w sprawie Deister Holding (C-504/16) and Juhler Holding (C-613/16) | str. 73 3.2. Akty prawa unijnego wtórnego | str. 77 3.3. Sposób implementacji przesłanki w poszczególnych państwach członkowskich | str. 78 3.4. Podsumowanie | str. 81 Rozdział IV Sztuczność | str. 89 1. Wstęp | str. 89 2. Rodzaje sztuczności | str. 91 3. Model stosowania GAAR | str. 92 4. Model racjonalnego podatnika | str. 95 5. Kierowanie się celami innymi niż podatkowe | str. 101 6. Sztuczność jako kluczowa przesłanka stosowania GAAR | str. 104 6.1. Sztuczność jako element dwustopniowego modelu racjonalności podatnika | str. 104 6.2. Modyfikacja definicji racjonalnego podatnika obowiązująca od 1.01.2019 r. | str. 106 6.3. Relacja pomiędzy sztucznością i sprzecznością | str. 108 7. Katalog przykładowych czynności | str. 116 7.1. Nieuzasadnione dzielenie operacji i wykorzystanie podmiotów pośredniczących – orzecznictwo TSUE w tzw. sprawach duńskich | str. 118 7.1.1. Dyrektywa 2003/49/WE | str. 118 7.1.2. Dyrektywa 2011/96/UE | str. 125 7.2. Elementy wzajemnie znoszące się (kompensujące się) lub prowadzące do uzyskania stanu identycznego (lub zbliżonego) przed dokonaniem czynności | str. 128 7.3. Występowanie ryzyka ekonomicznego przewyższającego znacząco korzyści inne niż podatkowe lub brak odzwierciedlenia osiągniętej korzyści podatkowej w ponoszonym ryzyku ekonomicznym | str. 131 7.4. Nieznaczny zysk przed opodatkowaniem w stosunku do osiągniętej korzyści podatkowej | str. 134 7.5. Angażowanie podmiotu nieprowadzącego rzeczywistej działalności gospodarczej lub z siedzibą w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową | str. 134 Rozdział V Sprzeczność | str. 137 1. Wstęp | str. 137 2. Stan prawny do 31.12.2018 r. | str. 138 3. Stan prawny od 1.01.2019 r. | str. 158 Rozdział VI Pozostałe zagadnienia | str. 163 1. Pojęcie czynności | str. 163 2. GAAR a pozostałe środki antyabuzywne | str. 165 3. Małe klauzule obejścia prawa podatkowego (TAAR) | str. 166 4. Klauzule szczególne (SAAR) | str. 167 5. Przepisy wprost niebędące żadną klauzulą | str. 170 6. Przepisy o recharakteryzacji transakcji | str. 172 7. Konstytucyjność klauzuli | str. 173 Literatura | str. 177