Publikacja zawiera 12 esejów, z których większość ukazała się w latach 1979–2020 w różnych czasopismach i książkach. Część z nich została ponownie zredagowana przez autora. Zbiór uzupełniają dwa wcześniej niepublikowane teksty oraz wstęp dr hab. Iwony Barwickiej Tylek.
„W dedykacji, jaką napisał Profesor, ofiarowując mi swoje 13 różnych esejów, określił książkę mianem »koktajlu tematów«. Tu także mamy do czynienia z koktajlem, myślę, że smakowitym nie tylko dla historyka. Bo też Michał Jaskólski należał do tych rzadkich historyków, którzy zagłębiając się w przeszłość nie mieli zamiaru uciekać od tego, co bliskie człowiekowi niezależnie od czasów, w jakich ma przyjemność lub nieprzyjemność się znaleźć”.
dr hab. Iwona Barwicka Tylek, prof. UJ (fragment Eseju numer dwanaście i pół będącego wstępem do książki)
Esej numer dwanaście i pół (Iwona Barwicka-Tylek) | str. 7 Konstanty Grzybowski Widzenie historii | str. 15 Marek Sobolewski. Droga Uczonego | str. 71 Proteuszowy świat myśli politycznej | str. 89 O estetyce idei politycznych | str. 109 Powieść historyczna a historia i tradycja (wybór problematyki) | str. 139 Sarmata wiecznie żywy? Problem trwałości stereotypów | str. 169 Ateńczyk z Jezupola | str. 195 Upodobania i pasje hofrata Kazimierza Chłędowskiego | str. 217 Realizm i romantyzm polityczny Czy tylko antynomie i paradoksy? | str. . 241 Wieczne wojny i „pokoje wieczyste” Od pokoju westfalskiego do Poczdamu | str. . 285 Republikanizm – „widmo wolności” | str. 317 Hybris – Tyche – Nemezis uwagi o pewnym stylu sprawowania władzy | str. 381 Mój przyjaciel Michał (Władysław Niessner) | str. 419