Władza globalizacji
Jadwiga Staniszkis o swojej książce:
Realną władzę ma nie nominalne centrum rządzenia, lecz logika globalna. To ona „wstrzeliła” instytucjonalną strukturę rynku dojrzałego w rynek „wschodzący” i narzuciła sekwencję liberalizacji „od końca”, od sfery finansów – zgodnie z wymogami celu dojrzałego, postindustrialnego kapitalizmu. Dokonało się to kosztem akumulacji postkomunistycznego kapitału. Zarządzanie, egzekwując tę instytucjonalną logikę, wchodzi w kolizję z coraz bardziej bezradnym rządzeniem, które już nie kontroluje tego, za co wciąż odpowiada. Inny analizowany tu problem to historyczna i kulturowa geneza obecnego pęknięcia w świecie zachodnim, kolizja „nowoczesnych państw Europy Zachodniej” z „przednowoczesnym” systemem rządzenia w USA. Podczas gdy Stany Zjednoczone posiadają neoimperialny potencjał, te pierwsze są korodowane przez globalizację. Odmienna jest sytuacja państw azjatyckich. Ukazuję tu rolę szczególnej „ontologizacji czasu” w kulturze Azji Wschodniej, jako zasobu pozwalającego dziś bronić się przed przemocą strukturalną i asymetrią racjonalności wnoszoną przez globalizację.
Przedmowa: władza i globalizacja 7
Rozdział pierwszy. Władza relacyjna, której już nie ma? 37
Co to znaczy „kontrolować”? Dialektyka „naturalności” i „sztuczności” a logika ,,naturalności” 39
„Sztuczność” a racjonalność 46
Państwo „polityczne” i „niepolityczne”: polityczność bez polityki i polityka bez polityczności 52
„Reprodukowanie” i „znoszenie różnicy” 56
Koncepcje człowieka u źródeł koncepcji państwa 59
Władza i globalizacja: nowe znaki zapytania 61
Rozdział drugi. Asymetria racjonalności: globalizacja i postkomunizm 69
Postkomunizm: władza systemu contra system władzy 81
Na krawędzi chaosu – bez samoorganizacji 91
Niekompletny kapitalizm (przypadek Polski) 105
Rozdział trzeci. Konflikty w świecie zachodnim 120
Federalizm amerykański jako model globalnego porządku? 120
Amerykański model federacji: próba przybliżenia 130
Podziały w świecie zachodnim: próba wyjaśnienia 142
1. Idea obywatela 143
2. Idea społecznego obywatelstwa 144
3. Problem „suwerena” 145
4. Idea suwerenności 147
5. Rola polityki 148
6. Rola biurokracji 149
7. Racjonalizacja – Rozum – irracjonalność 149
8. Pesymizm – optymizm 150
9. Konflikt – zgoda 151
Neoimperium: imperatywy sterowności 151
Rozdział czwarty. Wyzwania globalne, kultura i rozwój 164
Zamiast zakończenia: sztuka panowania 187
Indeks rzeczowy 203