Transformacje konstytucyjnych systemów władzy państwowej w Europie Środkowej
Pomimo że państwa Europy Środkowej od 20 lat są w sensie konstytucyjnym demokracjami tout court, nie da się powiedzieć, iż obowiązujące w nich aktualnie konstytucje i zawarte w nich rozwiązania są najlepsze w ich historii. Niestety tak nie jest, a rozwój konstytucyjny nie zawsze oznaczał postęp. W niektórych wypadkach mamy bowiem do czynienia z wyraźnym regresem.
Polska
konstytucja z roku 1997 prezentuje się zarówno pod względem formy, jak i treści dość blado na tle konstytucji marcowej z 1921 roku, nie ma ustrojowego dynamizmu swej poprzedniczki i brak jej konsekwencji w dopracowaniu mechanizmów systemu politycznego, który jest nieco enigmatyczny – zasadniczo parlamentarno-gabinetowy, ale zarazem jakby tęskniący za jakimś innym modelem władzy. Podobnie konstytucje czeska i słowacka, obie z roku 1992, są słabsze od konstytucji Czechosłowacji z 1920 roku. Można o nich jedynie powiedzieć, że są poprawne pod każdym względem, ale nic ponad to, zaś międzywojenna ustawa zasadnicza była wybitna oraz pod wieloma względami wielce oryginalna.
(Fragment książki)
Wstęp 9
1. Bułgaria 13
1.1. Konstytucja tyrnowska 13
1.2. Konstytucja Bułgarskiej Republiki Ludowej z 4 grudnia 1947 roku 17
1.3. „W służbie budowy rozwiniętego społeczeństwa socjalistycznego”: konstytucja Ludowej Republiki Bułgarii z 18 maja 1971 roku 21
1.4. Konstytucja demokratycznej Bułgarii z 12 lipca 1991 roku 26
2. Czechosłowacja 35
2.1. Powstanie państwa czechosłowackiego 35
2.2. Konstytucja Republiki Czechosłowackiej z 29 lutego 1920 roku – w kierunku wzorcowej republiki parlamentarnej 39
2.3. Druga Republika 56
2.4. Protektorat Czech i Moraw 58
2.5. Limitowana demokracja: lata 1945–1948 60
2.6. Konstytucja Republiki Czechosłowackiej z 9 maja 1948 roku, czyli komunizm w szatach parlamentaryzmu 62
2.7. Konstytucja Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej z 11 lipca 1960 roku – pogłębienie systemu komunistycznego 68
2.8. Ustawa konstytucyjna o federacji czechosłowackiej z 27 października 1968 roku 71
2.9. Porządek konstytucyjny po „aksamitnej rewolucji” 78
3. Czechy 87
3.1. Konstytucja Republiki Czeskiej z 16 grudnia 1992 roku – między parlamentaryzmem klasycznym a parlamentaryzmem zracjonalizowanym 87
4. Polska 115
4.1. Narodziny Rzeczypospolitej. Regulacje ustrojowe z lat 1918–1919 115
4.2. Idealizm demokracji parlamentarnej. Konstytucja z 17 marca 1921 roku 118
4.3. Autorytarny zwrot. Nowela sierpniowa 1926 roku 123
4.4. Cezaryzm prezydencki. Konstytucja z 23 kwietnia 1935 roku 124
4.5. Ustanowienie systemu komunistycznego. Lata 1944–1947 131
4.6. Państwowość Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Konstytucja z 22 lipca 1952 roku 134
4.7. Transformacja ustrojowa. Lata 1989–1992 137
4.8. Rzeczywistość ustrojowego kompromisu. Konstytucja z 2 kwietnia 1997 roku 144
5. Rumunia 159
5.1. Ustrój monarchii konstytucyjnej: konstytucja z roku1866 159
5.2. Konstytucja Królestwa Rumunii z 27 marca 1923 roku 161
5.3. Autorytaryzm monarchistyczny. Konstytucja z 27 lutego 1938 roku 163
5.4. Komunistyczny tryptyk konstytucyjny: konstytucje Rumunii z roku 1948, 1952 i 1965 166
5.5. Konstytucja Republiki Rumunii z 21 listopada 1991 roku: bikameralizm egalitarny i system półprezydencki 173
6. Słowacja 187
6.1. Państwo Słowackie ks. Jozefa Tiso 187
6.2. Konstytucja Republiki Słowackiej z 1 września 1992 roku – parlamentaryzm ze słabą egzekutywą 191
7. Węgry 201
7.1. Ustrojowe epizody: republika demokratyczna i republika komunistyczna 201
7.2. Monarchia bez monarchy, państwo bez konstytucji 202
7.3. Konstytucja Węgierskiej Republiki Ludowej z 18 sierpnia 1949 roku 206
7.4. Modyfikacja konstytucji z 18 października 1989 roku – węgierski wariant systemu kanclerskiego 213
Zakończenie 223
Bibliografia 227