Celem niniejszej pracy jest chronologiczne przedstawienie zachowanych, wybranych przykładów działań służbowych żołnierzy WOP z końca lat 70. i początku lat 80. XX w. W pracy posłużono się materiałami wewnętrznymi, opracowanymi na potrzeby szkoleniowe formacji WOP. Zdaniem autorów potwierdzają one występowanie w tym okresie różnych form przestępczości granicznej na poszczególnych odcinkach granicy państwowej. Dogłębna analiza tych zdarzeń pozwala też czytelnikowi wyrobić sobie zdanie na temat skuteczności działającego w tym czasie systemu ochrony granicy. Zaangażowanie (bądź jego brak) w działalności służbowej ze strony poszczególnych żołnierzy WOP (zawodowych i zsw) skutkowało w tym zakresie na przykład zatrzymaniem osób usiłujących nielegalnie przekroczyć granicę bądź trudniących się przemytem.
Podczas pisania monografii autorzy wykorzystali analizę zgromadzonych dokumentów i analizę wydarzeń z przeszłości (metodę historyczną). [...]
Prezentowana monografia zawiera 7 dokumentów o zróżnicowanej objętości. Twórcy dokumentów (oficerowie Dowództwa WOP) zachowali opis poszczególnych wydarzeń, najczęściej z uwzględnieniem podziału na odcinki granicy państwowej PRL (zachodnia, północna, wschodnia, południowa). Wyjątek stanowią dokumenty: drugi (1978-1979), piąty (1981 r.), szósty (1982 r.), w których nie zaznaczono bezpośrednio tego podziału z określeniem odcinka granicy. W tych siedmiu dokumentach zaprezentowano łącznie 134 zdarzenia na granicy PRL w latach 1977-1983 (Ze Wstępu).
Wstęp 5 Dokument 1 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady wzorowego i złego pełnienia służby granicznej w latach 1977-1978 27 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy w latach 1977-1978 29 Na granicy morskiej 29 Na granicy Polski z Niemiecką Republiką Demokratyczną 34 Na granicy polsko-czechosłowackiej 35 Na granicy polsko-radzieckiej 39 Przykłady wzorowego pełnienia służby przez żołnierzy 40 Przykłady złego pełnienia służby przez żołnierzy 44 Dokument 2 Charakterystyczne przykłady złego pełnienia służby dyżurnej operacyjnej w strażnicach w 1978 i 1979 r 49 Charakterystyczne przykłady złego pełnienia służby dyżurnej operacyjnej w strażnicach w 1978 i 1979 r 51 Dokument 3 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady działania elementów służby granicznej w 1979 r. 57 Na granicy morskiej 59 Na granicy polsko-czechosłowackiej 62 Na granicy Polski z Niemiecką Republiką Demokratyczną 64 Dokument 4 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady dobrego i złego działania elementów służby granicznej w 1980 r 71 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady dobrego i złego działania elementów służby granicznej w 1980 r. 73 Na granicy morskiej 73 Na granicy Polski z Niemiecką Republiką Demokratyczną 78 Na granicy polsko-czechosłowackiej 81 Dokument 5 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady działania elementów służby granicznej w 1981 r 91 Dokument 6 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady działania elementów służby granicznej w 1982 r 117 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady dobrego i złego działania elementów służby granicznej w 1982 r. 119 Dokument 7 Charakterystyczne metody stosowane przez przestępców w czasie przekraczania granicy oraz przykłady działania elementów służby granicznej w 1983 r 159 Na granicy morskiej 161 Na granicy Polski z Niemiecką Republiką Demokratyczną 171 Na granicy polsko-czechosłowackiej 177 Zakończenie 187 Bibliografia 189 Wykaz skrótów 193 Indeks nazwisk 197 Indeks nazw geograficznych 201 Noty biograficzne 205