„MERITUM Postępowanie karne”, podobnie jak wszystkie publikacje tej serii wydawniczej, ma charakter ściśle praktyczny.
Konstrukcja opracowania odzwierciedla układ materii w Kodeksie postępowania karnego. Sposób jej prezentacji umożliwia czytelnikowi wygodne korzystanie, zawiera bowiem liczne przykłady, schematy, tabele, a materiał jest podzielony na stosunkowo niewielkie fragmenty opisujące poszczególne instytucje. System numerów bocznych, do którego odwołują się hasła szczegółowego indeksu rzeczowego, pomaga w szybkim odnajdywaniu interesujących zagadnień.Wprawdzie publikacja nie koncentruje się na dyskusjach doktrynalnych, to jednak w sytuacjach szczególnych przedstawiane są stanowiska doktryny i judykatury w danej kwestii. Całość jest bogato ilustrowana orzecznictwem.Książka jest dziełem wybitnych prawników praktyków, stąd też pragmatyczne ujęcie tematyki, uwzględniające doświadczenia autorów na sali sądowej.Adresatami publikacji są prawnicy praktycy, aplikanci, studenci wydziałów prawa.
Drugie wydanie uwzględnia nowelizację Kodeksu postępowania karnego wprowadzoną ustawą z 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2600), która co do większości przepisów wchodzi w życie 1 października 2023 r. Wprowadza ona do ustawy istotne zmiany dotyczące:
• trybu ścigania na wniosek groźby karalnej z art. 190 k.k.;• przekazania sprawy przez Sąd Najwyższy innemu sądowi równorzędnemu, co będzie mogło nastąpić także na wniosek prokuratora (art. 37 k.p.k.);• uproszczenia drogi do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia (art. 55 i 330 k.p.k.);• zasad zgłaszania zdania odrębnego od orzeczenia i uzasadnienia;• badania źródła pochodzenia przedmiotu poręczenia majątkowego;• zaskarżalności postanowienia sądu odwoławczego wydanego na skutek rozpoznania zażalenia;• dobrowolnego poddania się karze (art. 387 k.p.k.) poprzez wprowadzenie w miejsce „sprzeciwu” warunku „zgody” prokuratora.
Uwzględniono także nowelizację Kodeksu postępowania karnego dokonaną ustawą z 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 289) odnoszącą się m.in. do art. 185a § 1 k.p.k. Zmiana w tym zakresie obowiązuje od 15 sierpnia 2023 r. i odnosi się do nowych zasad rozpoznania wniosku oskarżonego o ponowne przesłuchanie małoletniego świadka, gdy podczas pierwszego przesłuchania oskarżony nie miał obrońcy.
Omówiono również zmiany dotyczące reprezentacji procesowej oskarżonego, które wejdą w życie 15 lutego 2024 r. na mocy ustawy z 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 818).Ponadto uwzględniono planowaną nowelizację zawartą w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3216, Sejm IX kadencji), w którym proponuje się m.in. wprowadzenie do procedury karnej nowych instytucji w postaci narady wstępnej i wyroku częściowego.
Spis treści Strona Numer boczny 11 Słowo wstępne 13 Wykaz skrótów 17 CZĘŚĆ OGÓLNA 19 Rozdział I. Zagadnienia ogólne 21 1. Pojęcia podstawowe 1 24 2. Wykładnia prawa 6 32 3. Temporalne oraz terytorialne obowiązywanie i stosowanie przepisów prawa karnego procesowego34 42 4. Tryby ścigania karnego 59 55 5. Umorzenie absorpcyjne 78 62 6. Zawieszenie postępowania karnego 88 70 7. Mediacja 102 79 Rozdział II. Naczelne zasady procesowe 81 1. Zagadnienia ogólne 112 83 2. Zasada prawdy materialnej 116 93 3. Zasada swobodnej oceny dowodów 124 98 4. Zasada obiektywizmu 140 103 5. Zasada bezpośredniości 147 108 6. Zasada skargowości 154 114 7. Zasada kontradyktoryjności i zasada śledcza 163 119 8. Zasada równości stron 167 121 9. Zasada legalizmu 172 123 10. Zasada domniemania niewinności 177 126 11. Zasada in dubio pro reo 181 128 12. Zasada ciężaru dowodu 183 130 13. Zasada prawa do obrony 184 138 14. Zasada jawności 197 143 15. Zasada ustności procesu 211 152 16. Zasada koncentracji 219 163 17. Zasada instancyjności 234 167 Rozdział III. Przesłanki dopuszczalności procesu 168 1. Uwagi ogólne 238 168 2. Podział przesłanek procesowych 239 170 3. Przesłanki materialne 245 173 4. Przesłanka mieszana 252 175 5. Przesłanki procesowe 256 191 Rozdział IV. Organy procesowe 192 1. Sąd i referendarz sądowy 270 242 2. Prokuratura i organy nieprokuratorskie w ramach organów procesowych 356 250 3. Pomocnicy procesowi 370 259 Rozdział V. Strony postępowania 264 1. Pokrzywdzony 388 271 2. Oskarżyciel posiłkowy 397 273 3. Oskarżyciel posiłkowy subsydiarny 402 282 4. Oskarżyciel prywatny 415 290 5. Oskarżony a podejrzany 433 291 6. Podejrzany 435 292 7. Oskarżony 439 293 8. Osoba podejrzana 441 294 9. Prawa i obowiązki oskarżonego 442 327 10. Strony szczególne 498 330 11. Quasi-strony 504 339 Rozdział VI. Przedstawiciele procesowi stron 340 1. Uwagi ogólne 514 342 2. Nieprofesjonalni przedstawiciele procesowi 516 346 3. Profesjonalni przedstawiciele procesowi stron 521 360 4. Rzecznicy interesu społecznego 538 375 Rozdział VII. Czynności procesowe 377 1. Zagadnienia ogólne związane z czynnościami procesowymi 568 387 2. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia 590 403 3. Udział stron i publiczności w rozprawie oraz posiedzeniu sądu 628 408 4. Prawomocność decyzji procesowej 637 410 5. Sprostowanie orzeczeń i zarządzeń 640 414 6. Narada i głosowanie 651 425 7. Porządek czynności procesowych 665 438 8. Terminy procesowe 676 450 9. Doręczenia 692 460 10. Protokoły 704 469 11. Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów 721 471 12. Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt 725 473 Rozdział VIII. Dowody i postępowanie dowodowe 476 1. Zagadnienia ogólne 728 489 2. Zakazy dowodowe 757 534 3. Wyjaśnienia oskarżonego 826 551 4. Zeznania świadka 864 584 5. Dowód z opinii biegłego 932 599 6. Oględziny. Otwarcie zwłok. Eksperyment procesowy 973 602 7. Wywiad środowiskowy 981 604 8. Zatrzymanie rzeczy. Przeszukanie 982 610 9. Kontrola i utrwalanie rozmów 988 617 10. Wykorzystanie dowodów uzyskanych w wyniku kontroli operacyjnej (art. 168b k.p.k.) 996 621 Rozdział IX. Środki przymusu 622 1. Definicja. Podział środków przymusu 997 622 2. Zatrzymanie 998 628 3. Środki zapobiegawcze 1019 655 4. Poszukiwania oskarżonego i list gończy 1120 657 5. List żelazny 1126 660 6. Kary porządkowe 1136 663 7. Zabezpieczenie majątkowe 1149 669 CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA 671 Rozdział X. Postępowanie przygotowawcze 674 1. Zagadnienia ogólne 1163 676 2. Strony postępowania i ich uprawnienia 1167 681 3. Ochrona pokrzywdzonego i świadka w postępowaniu przygotowawczym 1175 682 4. Dostęp do akt postępowania przygotowawczego 1179 685 5. Rodzaje postępowania przygotowawczego 1186 696 6. Przebieg postępowania 1208 699 7. Wszczęcie postępowania przygotowawczego 1214 706 8. Instytucja przedstawienia i zmiany zarzutów 1230 711 9. Czynności końcowe postępowania przygotowawczego 1244 714 10. Zawieszenie postępowania 1255 717 11. Czynności procesowe (dowodowe) 1265 722 12. Czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym 1275 753 13. Zaskarżalność czynności w postępowaniu przygotowawczym 1296 757 14. Nadzór nad postępowaniem przygotowawczym – zagadnienia ogólne 1304 763 15. Sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego 1318 774 16. Akt oskarżenia 1345 777 17. Wniosek o skazanie bez rozprawy (art. 335 § 1 i 2 k.p.k.) 1355 778 18. Wniosek o warunkowe umorzenie postępowania 1357 779 19. Wniosek o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających 1361 783 Rozdział XI. Postępowanie przed sądem pierwszej instancji 785 1. Wszczęcie postępowania sądowego 1365 786 2. Forum rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym 1369 789 3. Posiedzenie 1372 804 4. Posiedzenia w przedmiocie umorzenia postępowania i wydania innych rozstrzygnięć (art. 339 § 3 k.p.k.) 1395 810 5. Umorzenie postępowania i zastosowanie środka zabezpieczającego 1405 817 6. Orzekanie na rozprawie 1421 835 7. Przebieg rozprawy głównej 1449 899 Rozdział XII. Postępowanie odwoławcze 901 1. Uwagi wprowadzające 1533 903 2. Zwyczajne środki zaskarżenia 1538 911 3. Nadzwyczajne środki zaskarżenia 1561 913 4. Wniesienie środka odwoławczego 1569 932 5. Kontrola odwoławcza 1602 943 6. Zażalenie 1622 944 7. Apelacja 1623 954 8. Zaskarżenie uzasadnienia orzeczenia 1638 957 Rozdział XIII. Postępowania szczególne 958 1. Istota postępowań szczególnych oraz ich rodzaje 1639 959 2. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego 1643 968 3. Postępowanie nakazowe 1669 971 4. Postępowanie przyspieszone 1681 977 Rozdział XIV. Nadzwyczajne środki zaskarżenia 979 1. Kasacja 1694 1011 2. Skarga od wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania 1749 1025 3. Wznowienie postępowania 1774 1047 Rozdział XV. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia 1048 1. Uwagi ogólne 1801 1048 2. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego 1802 1052 3. Postępowanie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie 1810 1056 4. Ułaskawienie 1818 1059 5. Orzekanie kary łącznej 1823 1065 Rozdział XVI. Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych 1066 1. Uwagi wprowadzające 1831 1068 2. Immunitet dyplomatyczny i konsularny 1836 1072 3. Pomoc prawna i doręczenia w sprawach karnych 1846 1082 4. Wystąpienie o wykonanie orzeczenia o zatrzymaniu dowodów lub mającego na celu zabezpieczenie mienia (rozdział 62a i 62b k.p.k.) 1859 1094 5. Europejski nakaz dochodzeniowy (rozdział 62c i 62d k.p.k.) 1885 1118 6. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego (rozdział 63 k.p.k.) 1911 1123 7. Ekstradycja 1925 1137 8. Europejski nakaz aresztowania 1946 1163 9. Wykonywanie nieizolacyjnych środków zapobiegawczych 1975 1174 10. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania 1984 1178 11. Wykonywanie orzeczeń o karach o charakterze pieniężnym w relacjach pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (rozdział 66a i 66b k.p.k.) 1994 1193 12. Wykonywanie orzeczeń przepadku w relacjach pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (rozdział 66c i 66d k.p.k.) 2006 1210 13. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym (rozdział 66e k.p.k.) 2012 1213 14. Wystąpienie o wykonanie i wykonywanie kary pozbawienia wolności w relacjach pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (rozdział 66f i 66g k.p.k.) 2015 1229 15. Występowanie i wykonywanie w relacjach pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej orzeczeń karnych związanych z poddaniem sprawcy próbie (rozdział 66h i 66i k.p.k.) 2035 1245 16. Europejski nakaz ochrony (rozdział 66j i 66k k.p.k.) 2050 1257 Rozdział XVII. Postępowanie w sprawach wojskowych 1261 Rozdział XVIII. Koszty procesu 1262 1. Podział kosztów procesu 2073 1267 2. Zwrot kosztów należnych świadkowi 2090 1268 3. Wynagrodzenie biegłego i specjalisty 2094 1269 4. Wnioskowy charakter zwrotu należności świadkowi oraz biegłemu 2099 1269 5. Zryczałtowana równowartość wydatków w postępowaniu prywatnoskargowym 2103 1270 6. Zwolnienie od kosztów sądowych 2105 1271 7. Orzeczenie o kosztach. Orzeczenie uzupełniające 2110 1273 8. Ponoszenie kosztów procesu w sprawach z oskarżenia publicznego 2118 1275 9. Ponoszenie kosztów procesu w sprawach z oskarżenia prywatnego 2130 1276 10. Koszty postępowania odwoławczego 2134 1279 Indeks rzeczowy
Dr n. pr. Krzysztof Eichstaedt – sędzia Sądu Apelacyjnego w Łodzi i jednocześnie Przewodniczący II Wydziału Karnego w tym sądzie, wykładowca Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie. W latach 2017-2021 członek Komisji Ekspertów do spraw Ochrony Zdrowia Psychicznego przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Członek Rady Naukowej Psychiatrii po Dyplomie, recenzent Przeglądu Sądowego, współorganizator Międzynarodowych Kongresów Psychiatrii Sądowej w Łodzi, autor oraz współautor ponad 70 publikacji naukowych z zakresu prawa karnego procesowego, materialnego i skarbowego, a także z pogranicza prawa i psychiatrii, autor monografii Czynności sądu w postępowaniu przygotowawczym w polskim prawie karnym.