Autor książki stara się znaleźć odpowiedzi na pytania:
– w jakim stopniu kultura, a w jakim pozycja jednostki w strukturze decyduje o wolnościowej lub konserwatywnej orientacji różnych środowisk;
– czy klasyczne kategorie struktury i kultury są dzisiaj pomocne w wyjaśnianiu ludzkich zachowań i wyborów;
? jakie jest zaplecze społeczne dla postulatów i projektów wolnościowych;
? kto dziś w Polsce może odgrywać rolę podmiotu emancypacyjnego;
? jacy aktorzy społeczni mogą być filarami modernizacji w polskich warunkach;
? gdzie szukać ludzi skłonnych odrzucić dominujące trendy, kreować nowe idee, krytykować skostniałe schematy?
Książka polecana nie tylko socjologom i politologom, lecz także wszystkim zainteresowanym mechanizmami życia publicznego, czynnikami wpływającymi na ludzkie wybory i funkcjonowaniem człowieka w społeczeństwie.
Wprowadzenie 9 Rozdział I. Poszukiwanie podmiotów emancypacyjnych w naukach społecznych 19 Marksizm 23 Liberalizm 42 Postmodernizm 53 Rozdział II. Klasy społeczne a orientacja emancypacyjna. Wyizolowana jednostka czy zorganizowana wspólnota na tropie wolności i w klatce niewoli? 68 Między Marksem a Weberem 70 Czy klasa społeczna jest bytem realnym w społeczeństwach XXI wieku? 77 Zmiany formy własności 77 Zmiany charakteru pracy i położenia robotników 80 Wzory konsumpcji jako element stratyfikacyjny 86 Indywidualizacja i prywatyzacja sfery publicznej 102 Mobilizacja społeczna a podział klasowy 106 Nowe podziały społeczne i nowe tożsamości 111 Od imperializmu do imperium – czyli: wszechobecność rynku i kapitału rozmywa system klasowy? 116 Potencjał emancypacyjny aktorów zbiorowych 118 Podklasa 120 Klasa średnia 123 Elita 130 Klasa robotnicza 134 Nowa klasa robotnicza 142 Rozdział III. Przestrzeń kulturowa a działania emancypacyjne 152 Kultura a klasa 152 Typy wartości a pozycja klasowa 160 Modele kulturowe a zachowania społeczne 171 Modele kulturowe a pozycja klasowa 181 Rozdział IV. Praktyki pro- i antyemancypacyjne w sferze publicznej 193 W świecie pracy i ekonomii 194 W sferze obywatelskiej i politycznej 219 W zaciszu domowym i pośród dylematów moralnych 235 Zamiast zakończenia: społeczne konstrukcje. (Auto)zniewolenia i (samo)wyzwolenia 245 Między rynkiem a państwem 248 Ponad państwem i narodem 252 Problemy z „MY” – czyli przeszkody na drodze do emancypacji 254 Jednostka i społeczeństwo 257 Aneks metodologiczny 261 1. Badane środowisko 261 2. Metoda badawcza 266 Narzędzie badawcze 267 Bibliografia 276 Summary 286 Indeks nazwisk 289