W kulturze współczesnej, w kulturze później nowoczesności, jesteśmy świadkami i uczestnikami przełomu w obszarze pamięci społecznej. I tak, wciąż mamy do czynienia z upamiętnieniami charakterystycznymi dla przednowoczesności i nowoczesności, czego wyrazem jest ciągłe wykorzystywanie symboliki religijnej jako nośnika pamięci, wznoszenie pomników czy odtwarzanie rytuałów obchodów rocznicowych. Coraz częściej jednak pamięć społeczna wyraża się w wielu nowych formach, stymulowanych nowymi technikami komunikacji, archiwizacji itp., ale też w działaniach wskazujących na nowe sposoby przeżywania przeszłości, oparte na zmysłowym (estetycznym) i emocjonalnym zaangażowaniu w performans, odtwarzającym to co było.
Mając na uwadze ciągłości i zmiany widoczne w obszarze pamięci społecznej, autorzy niniejszej monografii podjęli się dyskusji wokół starych i nowych form manifestacji pamięci. Czytelnik znajdzie tu zarówno teksty teoretyczne, jak i szczegółowe studia przypadku. Publikacja pokazuje całe spektrum starych i nowych form upamiętniania: od pomników, przez muzea i rytuały upamiętniające, po rekonstrukcje historyczne. Ponadto czyni to, odwołując się do upamiętnień różnych wydarzeń historycznych, Holocaustu, zbrodni katyńskiej, rzezi wołyńskiej, Powstania Warszawskiego i rzezi Woli czy Bitwy Warszawskiej 1920 roku.
W tomie publikują:
Kamila Baraniecka-Olszewska, Kamilla Biskupska, Zuzanna Bogumił, Małgorzata Głowacka-Grajper, Joanna Gubała-Czyżewska, Aleksandra Jarosz, Marta Karkowska, Zuzanna Maciejczak, Krzysztof Malicki, Barbara Markowska, Karolina Obrębska, Ewa Szczecińska-Musielak, Łukasz Skoczylas, Andrzej Szpociński.
Spis treści Podziękowania 7 Zuzanna Bogumił Stare i nowe tendencje w obszarze pamięci społecznej w Polsce 9 Andrzej Szpociński Upamiętnienia 17 Barbara Markowska Nowoczesność i władza archiwum 29 Przemiany języka upamiętniania Krzysztof Malicki Kanony historyczne polskiej młodzieży. Zmiana czy kontynuacja? 55 Joanna Gubała-Czyżewska 77 Marta Karkowska Powstanie Warszawskie. Stare i nowe formy upamiętnień 110 Aleksandra Jarosz Zbrodnia katyńska. Niespójna pamięć w kontekście miejsc pamięci o Katyniu na terenie Warszawy 145 Nowe formy upamiętnień Kamila Baraniecka-Olszewska Praktyki pamięci. Inscenizacja rzezi wołyńskiej jako przedmiot sporu o pamięć 179 Zuzanna Maciejczak Murale na warszawskim Muranowie jako nośniki pamięci miejsca 196 Karolina Obrębska Muzeum ks. Jerzego Popiełuszki w Warszawie jako miejsce kształtowania tożsamości społecznej poprzez doświadczenie religijne 233 Łukasz Skoczylas Pomnik w ciągłej budowie. O upamiętnieniu pracy organicznej w Poznaniu 264 Lokalne strategie pamięci Kamilla Biskupska Miejsca pamięci a pamięć miejsca na przykładzie Wrocławia 295 Małgorzata Głowacka-Grajper Pamięć jako kapitał społeczności lokalnej. Narracje o Bitwie Warszawskiej 1920 roku w Radzyminie 318 Ewa Szczecińska-Musielak Miejsca pamięci i formy upamiętniania cywilnych ofiar rzezi warszawskiej Woli (sierpień 1944 roku) 353 Noty o Autorach 390