Książka Witolda Klausa jest niezwykle interesującą próbą przedstawienia problemu przemocy domowej wobec kobiet z perspektywy multikulturowej. Próbą zdecydowanie udaną. Książka zawiera nie tylko opis problemu, lecz także jego uwarunkowań i konsekwencji. Autor wykazuje również jak skomplikowanym zagadnieniem jest stworzenie systemu skutecznej reakcji społecznej, gdy mamy do czynienia z problemami silnie związanymi ze zróżnicowaniem kulturowym. (…) Szczególną wartością książki jest wnikliwa analiza zagadnienia przemocy wobec migrantek przeprowadzona na podstawie niezwykle bogatej literatury dotyczącej badań zagranicznych przeprowadzanych w krajach, w których populacja migrantów jest od dawna bardzo liczna. Prezentacja materiału badawczego poprzedzona jest pogłębioną analizą zagadnienia przemocy wobec kobiet w jej wielu aspektach (uwarunkowania, przejawy, reakcja społeczna). Dzięki temu podstawowy problem badawczy zyskuje niezbędną perspektywę.
Z recenzji dr hab. Anny Kossowskiej
Książka jest opracowaniem bardzo ważnym i cennym. Decyduje o tym zarówno aktualność tematu, jak i wartość naukowa tekstu zawierającego pogłębioną analizę prawnych oraz kryminologicznych aspektów zagadnienia. Na szczególne podkreślenie zasługuje logiczna struktura pracy oraz waga wyników przeprowadzonych przez Autora innowacyjnych badań empirycznych, a także trafne wnioski, zmierzające do stworzenia skutecznego systemu ochrony i wsparcia migrantek, doświadczających przemocy ze względu na płeć. Opracowanie (…) ma więc duże walory zarówno teoretyczne, jak i praktyczne. Jest też interesująco napisane, tak że może stać się znakomitą lekturą również dla osób interesujących się problematyką multikulturowości spoza grona specjalistów. (…) Przedstawienie metodologii badań (…) oceniam bardzo wysoko: mało, że nie budzi żadnych zastrzeżeń, to nawet – moim zdaniem – może służyć jako wzór dla innych Autorów.
Z recenzji prof. dr hab. Eleonory Zielińskiej
Witold Klaus – doktor nauk prawnych, adiunkt w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego, prezes Stowarzyszenia Interwencji Prawnej, sekretarz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. prof. Stanisława Batawii, stypendysta Max Planck Society for the Advancement of Science oraz rządu USA, laureat II Nagrody w XLIV Ogólnopolskim Konkursie „Państwa i Prawa” na najlepsze prace habilitacyjne i doktorskie z dziedziny nauk prawnych w 2009 r., autor wielu prac z zakresu kryminologii, polityki kryminalnej, wiktymologii, praw człowieka, migracji i uchodźstwa.
Spis treści Wykaz skrótów 9 Słowo wstępne 11 Rozdział 1 O potrzebie i metodzie prowadzenia badań nad przemocą wobec migrantek w Polsce 13 1. Migracje na świecie i Polska jako kraj imigracji 14 2. Hipotezy badawcze i metodologia przeprowadzonych badań 22 3. Używana terminologia oraz słowniczek najważniejszych pojęć 31 Rozdział 2 Formy i rodzaje przemocy w ujęciu kryminologicznym i prawnym 36 1. Pojęcie przemocy w kryminologii 39 2. Definiowanie przemocy wobec kobiet 46 3. Specyficzne rozumienie „honoru” jako źródło przemocy wobec kobiet 51 4. Rozumienie pojęcia „przemoc” w polskim prawie karnym 55 5. Pojęcia „przemoc w rodzinie” oraz „znęcanie się” w polskim prawie 57 Rozdział 3 Migrantki doświadczające przemocy ze strony swoich partnerów (na przykładzie relacji kobiet z Czeczenii) 65 1. Przemoc w rodzinach migranckich 68 2. Przemoc wobec migrantek ze strony ich partnerów w Polsce – skala zjawiska 71 3. Formy przemocy domowej występujące w środowisku migrantów przymusowych 79 3.1. Przemoc fizyczna i seksualna 80 3.2. Przemoc psychiczna 82 3.3. Przemoc ekonomiczna 84 3.4. Inne formy przemocy 87 Rozdział 4 Przyczyny występowania przemocy domowej wśród migrantów 94 1. Pozycja kobiety w społeczeństwie czeczeńskim 96 2. Społeczno-ekonomiczne i kulturowe uwarunkowania migracji a przemoc w rodzinie 102 Rozdział 5 „Honorowe” zabójstwa kobiet 115 1. Zagrożenie kobiet przestępstwami „honorowymi” w różnych kulturach 117 2. Zgwałcenie jako przyczyna „honorowego” zabójstwa kobiet 125 3. Inne przyczyny zabójstw „honorowych” 132 4. Wykonanie zabójstwa „honorowego” 137 Rozdział 6 Inne formy przemocy wobec kobiet wynikające z norm zwyczajowych 140 1. Aranżowanie małżeństw i małżeństwa z małoletnimi 141 2. O celowości penalizacji zjawiska zmuszania do małżeństwa 146 3. Wielożeństwo i pozycja kobiety samotnej 155 Rozdział 7 System ochrony kobiet przed przemocą w polskim prawie i praktyce 161 1. Ochrona kobiet przed przemocą w polskim prawie 162 1.1. Prawna ochrona pokrzywdzonych ze strony organów państwa i izolacja sprawcy od pokrzywdzonej 162 1.2. Zespoły interdyscyplinarne i inne formy wsparcia pokrzywdzonych 170 2. Ochrona kobiet doświadczających przemocy ze strony partnerów w Polsce – ocena działania funkcjonującego systemu 177 2.1. Społeczny odbiór problemu przemocy w rodzinie 178 2.2. Działania interwencyjne 183 2.3. Ocena pracy służb zapewniających pomoc lub ochronę osobom pokrzywdzonym przemocą 188 2.4. Zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia kobietom dotkniętym przemocą 194 Rozdział 8 Funkcjonowanie instrumentów ochrony i wsparcia przed przemocą skierowanych do migrantek 202 1. Lokalne zespoły współdziałania i inne formy wsparcia migrantek doświadczających przemocy 204 2. Wsparcie ze strony innych podmiotów – organizacje pozarządowe, psychologowie i ośrodki interwencji kryzysowej 210 3. Ochrona ze strony Policji 214 4. Nadawanie ochrony międzynarodowej z powodu występowania przemocy domowej 220 5. Dobre praktyki wybranych krajów w zakresie ochrony i wsparcia kobiet doświadczających przemocy 224 Rozdział 9 Przyczyny niezgłaszania przez migrantki przypadków przemocy instytucjom publicznym 234 1. Niezgłaszanie przestępstw organom ścigania jako problem społeczny 234 2. Kulturowe uwarunkowania niezgłaszania przemocy przez cudzoziemki i uwikłanie w cykl przemocy 239 3. Strukturalne przyczyny niezgłaszania przemocy przez migrantki 251 Rozdział 10 Cechy skutecznego systemu wsparcia dla migrantek doświadczających przemocy 260 1. Jak pomagać? Podstawowe zasady budowania systemu wsparcia dla migrantek 261 2. Zasada indywidualizacji i pełnego poszanowania wyborów osób pokrzywdzonych 264 3. Zapewnienie schronienia i niezależności ekonomicznej 270 4. Inne koniecznie formy wsparcia 273 5. Rola statusu pobytowego w ochronie kobiet 278 6. Programy prewencyjne dla mężczyzn i reakcja wobec sprawców przemocy 282 7. Wzmocnienie kobiet i rola społeczności w tym procesie 287 8. W kierunku zmiany kultury, mentalności czy zachowań? 292 Rozdział 11 Multikulturalizm a prawa kobiet 298 Bibliografia 310 Indeks nazwisk 335