Prezydencjalizm skandynawski. Finlandia i Islandia. Studium ustrojowe

Prezydencjalizm skandynawski. Finlandia i Islandia. Studium ustrojowe

Autor podejmuje się prezentacji instytucji prezydenta w dwóch państwach skandynawskich. Formułuje pytanie o ewentualny model instytucji prezydenta, charakterystyczny dla dwóch republikańskich państw omawianego regionu. Czy również mamy do czynienia z podobieństwami w odniesieniu do pozycji ustrojowej, sposobu wyboru, zakresu kompetencji, które wykorzystują poszczególni prezydenci w relacjach z innymi podmiotami systemu ustrojowego – parlamentem, premierem i rządem, partiami politycznymi, a szczególnie ich liderami i w relacjach z obywatelami. Czy można zasadnie mówić o prezydencjalizmie skandynawskim, a jeśli tak, jakie są jego konstytutywne cechy.

Aby odpowiedzieć choćby na tak wstępnie sformułowane pytania, nie można ograniczyć analizy do wątków konstytucyjno-prawnych. Systemy konstytucyjne państw skandynawskich zawierają i odwołują się często do tradycyjnych i historycznych niekiedy procedur i mechanizmów sprawowania władzy w państwie. Mimo przeprowadzanych licznych zmian i modernizacji przepisów konstytucyjnych, należy mieć na uwadze, że są to akty „stare” wśród występujących w państwach europejskich i m.in., w tym występuje zasadnicza różnica między Finlandią, która ma Konstytucję Republiki uchwaloną 11 czerwca 1999 r. i Islandią, której konstytucja republikańska została uchwalona 17 czerwca 1944 r., jednak w dużej mierze w oparciu o tekst Konstytucji Królestwa Islandii z 18 maja 1920 r.

Dlatego też w opracowaniu, które w całości mieści się w ramach politologii, obok wątków konstytucyjno-prawnych analizowana jest również praktyka ustrojowa, określony styl sprawowania urzędu mający również związek z cechami osobowości, doświadczeniem i umiejętnościami, np. negocjacyjnymi oraz kontekst sytuacyjny, na który składają się wątki gospodarcze, społeczne, kulturowe w ujęciu historycznym i współczesnym.

Autor uznaje, podobnie jak wielu innych badaczy, iż rodowodu, uwarunkowań i istoty poszczególnych instytucji ustrojowych we współczesnych państwach nie uda się wyjaśnić na gruncie jednej dyscypliny naukowej, nawet tych, które zaliczane są do kategorii politics. Stąd odwołuje się poza pracami stricte politologicznymi, do opracowań z zakresu historii, prawa konstytucyjnego i administracyjnego, ekonomii, socjologii i prac filologicznych. Jest to zgodne z aktualnymi trendami i oczekiwaniami formułowanymi w stosunku do studiów politologicznych.