Pamięć zbiorowa, pojednanie i stosunki międzynarodowe
Pamięć zbiorowa stanowi od kilkudziesięciu lat ważny przedmiot zainteresowania nauk społecznych, zarazem jednak problematyka roli pamięci w stosunkach międzynarodowych nie była do tej pory przedmiotem pogłębionych i wszechstronnych badań. Niniejsza publikacja, powstała z udziałem czołowych polskich i francuskich specjalistów, ma na celu wypełnienie tej luki.
Kamieniem węgielnym refleksji na temat pamięci w stosunkach międzynarodowych pozostaje
Holokaust, a w bardziej ograniczonym zakresie – również inne zbrodnie o charakterze czystek etnicznych i ludobójstwa dokonane w XX wieku. Drugą – po zbrodniach – kategorią zasługującą na uwagę jest
pojednanie i sposoby jego realizacji. Kolejny ważny obszar badawczy to rola wspomnień historycznych – zarówno pozytywnych (sentymenty), jak i negatywnych (rozczarowania) – w polityce zagranicznej.
Ostatnią istotną kategorią jest problematyka migrantów, którzy żyją pomiędzy starą a nową ojczyzną, uważając się za kustoszy pamięci tej pierwszej – zwłaszcza gdy ojczysty kraj znajduje się pod obcą dominacją lub nieakceptowanymi autorytarnymi rządami.
The book is devoted to the role of memory in
international relations. The point of departure for this reflection is the
Holocaust, and to some extent also other crimes resembling
ethnic cleansing and 20th-century homicide. The book concerns also other topics, such as
reconciliation and ways of achieving it, the role of
historical memories, the issues of
migrants living between the old and the new homeland.
WPROWADZENIE 7
Nicolas Maslowski: Pamięć jako konflikt a pamięć jako
droga do pojednania 9
PAMIĘĆ ZBIOROWA 23
Barbara Szacka: Pamięć zbiorowa i perspektywa
pojednania 25
PAMIĘĆ O MASOWYCH ZBRODNIACH 37
Annette Wieviorka: Shoah w stosunkach
międzynarodowych 39
Grzegorz Motyka: Wołyń ’43: polsko-ukraiński konflikt
pamięci 51
Ahmet Insel: Uznanie ludobójstwa na Ormianach w
Turcji: postępy i przeszkody 71
KONFLIKTY I POJEDNANIE 83
Sandrine Lefranc: Globalizacja pamięci? 85
Stanisław Parzymies: Zbieżności i rozbieżności między
Polakami i Francuzami w ocenie wzajemnych stosunków
na przestrzeni historii 101
Ewa Tartakowsky: Dwustronne komisje podręcznikowe
w Polsce: pojednanie, budowanie dobrego sąsiedztwa,
promocja europejskości 117
PAMIĘĆ EMIGRANTÓW 143
Aneta Nisiobęcka: Rola pamięci i tożsamości w
środowisku emigrantów i reemigrantów na przykładzie
Polski i Francji 145
Cécile Vaissié: Państwo rosyjskie wobec francuskich
potomków białych Rosjan: instrumentalizacja
geopolityczna, konflikty pamięci i sabotowanie
pojednania. Przypadek cerkwi i cmentarza rosyjskiego
w Nicei 165
PODSUMOWANIE 189
Andrzej Szeptycki: Pamiętać o przeszłości, myśleć
o przyszłości 191