Niech się pan nie wyteatrza!
Autorka podąża tropem Mariana Pankowskiego piszącego historię
Auschwitz postrzeganą jako „irracjonalne jasełka”, prywatną, nieoficjalną, obsceniczną, skupioną na cielesnym detalu, głodną zmysłowych doświadczeń, pamiętaną przez dźwięki, smaki, zapachy.
Tytuł książki jest zaczerpnięty z dramatu Chrabąszcze. „Niech się pan nie wyteatrza!” – mówi Dziennikarz, reprezentujący oficjalną wersję pamięci zbiorowej, do pojawiającej się znikąd zjawy Andrzeja, emanacji przeszłości, wnoszącej na scenę całą ambiwalencję i skomplikowanie naszej historii. Wszystko, co w niej uwiera, rodzi dyskomfort, co w owej oficjalnej narracji się nie mieści, co próbujemy stłumić, zatuszować, wymazać. Ale teatr – zdaje się mówić Pankowski – z jego wywrotowym potencjałem, zapomnieć nam nie pozwoli. Oficjalny rytuał upamiętnienia zmieni w groteskowy karnawał. Wyzwoli to, co stłumione. W imię Nocy i Mowy. W imię ciała i śmiechu, historii i pamięci pisanych małymi literami.
The author analyses and interprets selected prose and dramatic works of Marian Pankowski in reference to areas of contemporary humanities:
Holocaust studies, trauma studies,
gender studies, memory studies and
animal studies. She draws attention to Pankowski’s concentration camp experience. The author addresses themes most often explored in Pankowski’s works: the Holocaust, the writer’s attitude toward the body and corporeality, his obscene aesthetics and his Gombrowicz-like distance toward the national myths.
Wstęp 7
Świadek, milczenie, cenzura 9
Inna strona kanonu 20
ROZDZIAŁ I. Kacet i teatr 29
Zagłada i profanacje 31
Fascynujący faszyzm 36
Kacet i teatr 48
Teatrowanie nad świętym barszczem 60
ROZDZIAŁ II. Niech się pan nie wyteatrza! 67
Jak wam się podoba 69
Niech się pan nie wyteatrza! 76
Traktat o manekinach 79
Wojna nie ma w sobie nic z kobiety 90
Legendy o krwi 101
Żałoba i melancholia 105
ROZDZIAŁ III. Gdzie jesteś ciało moje? 115
Ciała i ich fabuły 117
Filozofia przygody 129
Miasto czerwonych domów 135
Ciało w bólu 147
ROZDZIAŁ IV. Jak pies z kotem 155
Kto śmiech upamiętni 157
Jak pies z kotem 162
Zapisane na ciele 186
Inna strona kanonu 204
ROZDZIAŁ V. Podróż, jakiej jeszcze nie było 209
Machina metafor 211
Nasza klasa 224
Wycieczka do muzeum 232
Podróż, jakiej jeszcze nie było 239
Zakończenie 245
Przez małe h 247
Bibliografia 255
Wykaz utworów Mariana Pankowskiego 271
Nota wydawnicza 272
Podziękowania 273
Indeks nazwisk 274