Geneza, ewolucja i właściwości gleb dolin rzek źródłowych w młodoglacjalnych obszarach zastoiskowych na przykładzie Leśnej (Równina Sławieńska)

Geneza, ewolucja i właściwości gleb dolin rzek źródłowych w młodoglacjalnych obszarach zastoiskowych na przykładzie Leśnej (Równina Sławieńska)

Ukształtowane w różnych okresach, zazwyczaj nawiązujących do ostatnich nasunięć lądolodu, zasięgi obszarów odwadnianych przez poszczególne rzeki stanowią naturalne, otwarte układy w obiegu materii i energii, zwane geosystemami zlewni rzecznych. Intensywność obiegu materii i energii oraz natężenie różnorodnych procesów w tych systemach jest zróżnicowane w czasie i przestrzeni, a najbardziej dynamicznymi ich elementami są doliny rzeczne. Następująca w nich koncentracja odpływu wody powoduje wiele procesów i zjawisk decydujących o specyfice ich środowisk. Woda jest czynnikiem modelującym rzeźbę terenu, kształtującym cechy osadów powierzchniowych oraz wieloaspektowo wpływającym na rozwój i właściwości gleb. Najbardziej charakterystycznym składnikiem pokrywy glebowej dolin rzecznych są mady, powstające z przekształconych pedogenicznie, redeponowanych materiałów mineralnych i organicznych wykazujących zazwyczaj warstwowanie pionowe, które może stopniowo zanikać wraz z rozwojem różnych procesów glebotwórczych. Glebom tym często towarzyszą związane z lokalnymi zagłębieniami terenu oraz martwymi zakolami meandrowymi gleby torfowe, torfowo-mułowe, mułowe, a niekiedy również inne typy gleb.
Właściwości gleb dolin rzecznych należy rozpatrywać w kontekście wpływu wielu powiązanych ze sobą czynników, w szczególności czasoprzestrzennej dynamiki procesów fluwialnych, natężenia erozji i denudacji w zlewni, właściwości gleb i osadów w obszarach alimentacyjnych, dynamiki poziomu i składu chemicznego wód gruntowych oraz rzecznych, ewolucji zbiorowisk roślinnych, kierunku rozwoju oraz natężenia procesów glebotwórczych, a także nasilającego się, na przestrzeni ostatnich tysiącleci, różnokierunkowego oddziaływania człowieka. Uogólniając, właściwości gleb dolin rzecznych są wypadkową ścisłych interakcji pomiędzy poszczególnymi składowymi geosystemów zlewni rzecznych w całej historii ich rozwoju (Ze Wstępu).