Nagość jest czymś, co się zauważa, co przykuwa uwagę, przynajmniej osób doświadczających jako normy ubrania. Ale czy na pewno wiemy jak ludzie doświadczają nagości własnej? Jak doświadczają nagości innych? Czego szukają w nagości innego i jak znają własną nagość? Tylko na pierwszy rzut oka odpowiedzi są proste i banalne. To prawda, że w naszym kręgu kulturowym jest ona doświadczeniem w dużej mierze subiektywnym, intymnym i prywatnym. Autorce książki udaje się udowodnić, że ma też inną stronę. Codzienność ubrania skutecznie przesłania fakt, że nagość powstała w społecznej fabryce, która wytwarza kody i język narracji o niej, miejsca i ich charakter, sposoby postępowania i uczucia, oczekiwania względem innych, a nawet klasyfikacje i hierarchie.
Autorka pokazała, że nasze doświadczenia związane z nagością nie są dowolne ani zindywidualizowane w takim stopniu, jak zwykło się sądzić, są „pochłonięte” przez instytucje i historię, które nadają im kształt i znaczenie. Jest to praca prawdziwie socjologiczna. Pozwala również obejrzeć warsztat i rozterki badacza mierzącego się z ludzką intymnością.
Ewa Banaszak – doktor nauk humanistycznych (w zakresie socjologii). Czasem socjolog, a czasem socjolożka, absolwentka UAM w Poznaniu, doktorat obroniła na Uniwersytecie Wrocławskim, pracuje w Instytucie Socjologii UWr. Współredaktorka prac zajmujących się ciałem, cielesnością, seksualnością, płcią społeczno-kulturową oraz autorka i współautorka artykułów z socjologii ciała. Obszary jej zainteresowań są dość zróżnicowane: od kultury, komunikacji społeczno-kulturowej, socjologii ciała po ubranie i modę. Obecnie zajmuje się dociekaniami związanymi z ubraniem codziennym (Wrocław Fashion Project) oraz badaniami Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Prześladują ją myśli o kolejnym projekcie badawczym dotyczącym intymności. Nie ma czasu wolnego, ale lubi: własne życie prywatne, uprawianie ski-touringu i bycie na usługach dwóch leciwych kotek.
Wstęp 7 CZĘŚĆ I. ARCHITEKTONIKA DOŚWIADCZANIA CIAŁA Prolegomena. Społeczeństwo w ciele, ciało w społeczeństwie 13 Obraz człowieka 13 Otwarcie możliwości 16 Nadmiar i deficyt 17 Ręka warta więcej niż głowa? 20 Gest wokalny i jego natura 24 „Myślące posągi” 28 Smakowanie społeczeństwa? 35 Biologiczny sens retardacji 37 Istota „otwarta na świat” 41 Architektonika doświadczania ciała 44 Proza ciała 44 O doświadczaniu ciała po raz pierwszy 45 O doświadczaniu ciała po raz drugi: (hipo)teza o społecznym wpływie 50 Fizjologiczno-psychologiczno-socjologiczne montaże 55 Konwencjonalny gest i społeczna pamięć 59 Krótkie podsumowania 62 CZĘŚĆ II. SPOŁECZNE FABRYKI NAGOŚCI Społeczne fabryki nagości 73 Poszukiwanie tematu 73 Archeologia nagości 74 Alternatywa dla znanego świata 81 Historia pisana na marginesach 90 Antropologia nagości 92 Urządzenie ubranie–nagość 97 Metodologia badań 105 Wprowadzenie 105 Konstrukcja rzeczywistości 106 Podjęcie tematu 112 Zbieranie potocznych produkcji jednostki 116 Próba czy informatorzy 122 In situ. Z notatnika badacza 129 Czy to prawda, co oni kłamią? 138 W poszukiwaniu materiałów. Od banalnych wypowiedzi do wiedzy socjologicznej 142 CZĘŚĆ III. EKSPERIENCJE NAGOŚCI Odwrócony plan 149 Czy wstyd jest passé? 153 Pierwsze odpowiedzi 153 Pisanie na powierzchni sfery 155 Nie mam problemu z nagością 169 Szczególna udręka wstydu w pojęciach abstrakcyjnych 179 Etyka vel estetyka 185 Sygnifikatory wstydu i rytuał nagości 192 Nagość przez małe i duże „n” 196 Czyje oczy? 203 Raz, dwa, trzy… kto patrzy… 203 Lustro 207 O zdarzeniach niespecjalnie uskrzydlających 210 O miejscach dedykowanych nagości 220 Nagość, która nie robi wrażenia 230 Ten pierwszy raz 243 (Nie)zasłużona apoteoza nagości 249 Zmiana myślenia 249 Wpisanie we wspólnotę 251 Tabu nagości 255 Tajemnicza sprawa gaci 260 Nagość jest moja, ciało jest moje 266 Latać nago 272 Graniczne przestrzenie kultury 274 Nagość w rodzinie 283 Status tego, co poznane 283 Bliskość i dystans: kochankowie/małżonkowie i ich relacje 284 Dystans i bliskość: rodzice i dzieci 304 Tabu kazirodztwa 315 Samo tak wyszło 325 Z kobiety w matkę 331 Zakończenie 337 Literatura 371 Aneks 381 Indeks osobowy 385