Kto jest sprytniejszy – ty czy szympans? Czy kot jest mniej inteligentny od ciebie? Nietoperz mniej mądry? A gołąb mniej wnikliwy? Ta książka pozwoli ci to przetestować!
Moment, moment! Czy naprawdę jesteśmy aż tak różni? Wiele zwierząt, od szympansów po kury domowe, żyje w grupach z wyraźnie określonym „porządkiem dziobania”, a mrówki i pszczoły biorą nawet udział w głosowaniach. Szpaki „tworzą muzykę” w takim sensie, że ich pieśni powstają w tych samych skalach, co większość tradycyjnych zachodnich kompozycji. „Myślenie abstrakcyjne” wykazano u krukowatych, wiewiórek i żółwi błotnych z rodzaju terapene. Wiele zwierząt (zwłaszcza psy) może nauczyć się imponującego zestawu słów. Szympansy z całą pewnością posługują się narzędziami – chociażby wtedy, gdy zajmują się wyławianiem mrówek z wykorzystaniem gałązki jako łyżki albo polowaniem na termity, kiedy cienka gałązka służy im za wędkę.
Oczywiście nikt nie przeczy, że ludzie potrafią zrobić mnóstwo rzeczy, których inne zwierzęta nie umieją. Jednak – jak to ujął Karol Darwin – „jest to różnica ilościowa, a nie jakościowa”: te same zdolności, które pozwalają szpakom śpiewać, papugom liczyć i rybom odnajdywać drogę do domu, pozwalają ludziom pisać symfonie, zajmować się matematyką i opracowywać mapy Google. Nie robimy niczego innego niż pozostałe zwierzęta. Robimy te same rzeczy – tylko lepiej.
"Niemal każdy z siedemdziesięciu sześciu krótkich rozdziałów to wyzwanie do porównania naszych zdolności ze zdolnościami innych zwierząt, od pszczół i os, przez pająki, liczne ptaki i ssaki aż po tytułowego szympansa, który pojawia się dopiero pod koniec, po przygotowującym nas intelektualnym sparringu z orangutanem. Wiele z tych historii to właściwie test, w którym możemy konkurować z opisywanym zwierzęciem pod względem spostrzegawczości, zdolności do zapamiętywania, podejmowania decyzji ekonomicznych i wielu innych cech składających się na ogólną inteligencję czy wręcz mądrość. I wcale nie we wszystkich z tych testów wypadamy najlepiej! Na przykład już na samym początku okazuje się, że kapucynki podejmują dużo rozsądniejsze decyzje ekonomiczne niż większość z nas, a osy nie ustępują nam pod względem umiejętności rozpoznawania twarzy. Później zaś przekonamy się że w przypadku bardzo wielu z naszych ulubionych przymiotów ktoś na tej planecie jest od nas zwyczajnie lepszy."
Z recenzji dr. Mikołaja Golachowskiego
Wstęp. Wartości względne 1 Kosztowne cappuccino 7 Okiem trzmiela 13 Zwyczajowi pOSĄdzeni 17 Oczka sukcesu 21 Skąd się wzięła szyja żyrafy 25 Opowieść o rybie 29 Ryby są niesamowite 31 Czy masz wielką głowę? 41 Pogromcy kóz 47 Przysmak gołębia 53 MMMMałpie figle 63 Więcej małpekonomii 69 Małpa. Człowiek. Zjednoczeni 75 Z klaczą albo i bez 83 Stajenna osobowość? 85 Cała prawda o psach i kotach 93 Osoba psolubna czy pies osobolubny? 95 Chodzący psłownik 99 Chodzący psłownik: test 102 Chodzący psłownik: dwa lata później 105 Oto człowiek? 107 Problem wagi mrówczej 115 Mrówcze wieże Hanoi 121 Gra w kulki 127 Zdały ćwierkająco 131 Koło życia 135 Gołębiobony #1 139 Gołębiobony #2 143 Matemalex 147 Zdolności nadprzypapugorodzone 151 Psiemrana historia 157 Psiartagnan i trzej musiparowie 161 Japońska zmiana 167 Dlaczego nie możemy porozmawiać ze zwierzętami? 171 Czy warto o tym krakać? 175 Studenci kontra wiewiórki, tak jakby 181 Spryciarze do kwadratu 185 Czy jest na sali psichiatra? 189 Chodźmy się narąbać jak szczury 195 Wcale mi się nici nie posplątywały… 201 Inseksy 209 Poprzepiórkujmy razem przez chwilę 215 Chory pomysł 219 Coś przede mną ukrywasz 223 Idę albo nie idę 227 Bogatki z ziarenkami 233 Bogatki z ziarenkami: test 235 Porządek dziobania 239 Sprawa wagi koguciej 245 Dla sokolookich czytelników 247 Kurza ślepota 249 Dla sokolookich czytelników: test 253 Czy jesteś bat-manem? 255 Słoń nigdy nie zapomina 261 Tupają obiema łapkami 263 Zostawieni w tyle? 267 Kukułek ocenia rywali 275 Tato rezygnuje 281 Ławica rzeczowników zbiorowych 285 Kołysanki uszanki 289 Ptasie trele-morele 293 Pociąganie za sznurki 301 Czy jesteśmy mądrzejsi od orangutana? 305 Czy jesteśmy mądrzejsi od orangutana? – test 307 Czy jesteśmy mądrzejsi od szympansów? #1 311 Czy jesteśmy mądrzejsi od szympansów? #2 315 Czy jesteśmy mądrzejsi od szympansów? #3 319 Cóż za emocje! 323 Psychogoryl, qu’est-ce que c’est? 331 Każdy cierpi? 337 O ja pszczolę! 343 Olej to 347 Samoświadomość: czy małpy ją osiągnęły? 351 Epilog: powrót do wartości względnych 355 Bibliografia 367 O Autorze 385