Anestezjologia i intensywna opieka

Wykaz autorów V
Przedmowa VIII

Spis skrótów 29

CZEŚĆ I — ANESTEZJOLOGIA I INTENSYWNA TERAPIA 31
ANESTEZJOLOGIA 33

1. Rys historyczny anestezjologii, intensywnej terapii i pielęgniarstwa anestezjologicznego — Laura Wołowicka 35
1.1. Krótka historia znieczulenia 35
1.2. Krótka historia intensywnej terapii 36
1.3. Krótka historia pielęgniarstwa anestezjologicznego 38
Pytania i zadania kontrolne 38
Piśmiennictwo 38

2. Przygotowanie chorego do znieczulenia— Iwona Trojanowska 39
2.1. Wywiad 40
2.2. Badanie przedmiotowe 41
2.3. Badania laboratoryjne 42
2.4. Ryzyko związane z operacją 43
2.5. Premedykacja 43
2.6. Leki stosowane najczęściej w premedykacji 44
Pytania i zadania kontrolne 45
Piśmiennictwo 45

3. Leki w anestezjologii — Dariusz Luboń, Leszek Machej 46
3.1. Wziewne środki znieczulające ogólnie 47
3.2. Anestetyki lotne 48
3.3. Dożylne środki znieczulające 49
3.4. Środki zwiotczające 51
3.5. Środki miejscowo znieczulające 52
Pytania i zadania kontrolne 52
Piśmiennictwo 52

4. Znieczulenie ogólne — Wojciech Gaszyński,Waldemar Machała 53
4.1. Aparat do znieczulenia 54
4.2. Metody znieczulenia ogólnego 56
4.3. Rodzaje znieczulenia ogólnego 56
4.4. Anestetyki wziewne 57
4.5. Środki zwiotczające mięśnie 58
4.6. Dożylne środki znieczulenia ogoónego 60
Pytania i zadania kontrolne 63
Piśmiennictwo 63

5. Znieczulenie przewodowe — Wojciech Gaszyński,Waldemar Machała, Tomasz Gaszyński 64
5.1. Podział znieczuleń przewodowych 64
5.2. Środki znieczulenia przewodowego 66
5.2.1. Czynniki kliniczne wpływające na działanie środków znieczulenia przewodowego 67
5.3. Podział znieczulenia przewodowego 68
Pytania i zadania kontrolne 71
Piśmiennictwo 71

6. Znieczulenie w chirurgii ogólnej — Maria Wujtewicz 72
6.1. Zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej 72
6.2. Niebezpieczeństwo zachłyśnięcia się 73
6.3. Utrata ciepła 74
6.4. Niepożądane reakcje związane z drażnieniem trzewi 74
6.5. Zwiotczenie mięśni poprzecznie prążkowanych 74
6.6. Upośledzenie czynności układu oddechowego 75
6.7. Metody znieczulenia 75
6.8. Prowadzenie znieczulenia 75
6.9. Chirurgia laparoskopowa 76
Pytania i zadania kontrolne 77
Piśmiennictwo 77
7. Znieczulenie w neurochirurgii — Leon Drobnik 78
7.1. Zwiększone ciśnienie wewnątrzczaszkowe 79
7.2. Niedokrwienie i niedotlenienie mózgowia 80
7.3. Wpływ środków stosowanych w znieczuleniu ogólnym na metabolizm mózgowia i mózgowy przepływ krwi 83
7.4. Monitorowanie chorych znieczulanych do zabiegów neurochirurgicznych 84
7.5. Znieczulenie do zabiegów naczyniowych mózgu z otwarciem jamy czaszki 85
7.6. Znieczulenie do zabiegów w dole tylnym czaszki 86
7.7. Znieczulenie do operacji zmian nowotworowych w ośrodkowym układzie nerwowym 87
7.8. Znieczulanie chorych z pourazowymi obrażeniami mózgowia 87
Pytania i zadania kontrolne 88
Piśmiennictwo 88

8. Znieczulenie w położnictwie i ginekologii — Michał Gaca, Natalia Kokot 89
8.1. Znieczulenie w ginekologii 89
8.2. Znieczulenie w położnictwie 90
8.3. Zmiany fizjologiczne w ciąży 91
8.3.1. Układ krążenia 91
8.3.2. Układ oddechowy 92
8.3.3. Metabolizm 93
8.3.4. Przewód pokarmowy 93
8.3.5. Ośrodkowy układ nerwowy 94
8.3.6. Układ krzepnięcia krwi 94
8.4. Bezpieczeństwo stosowania leków anestezjologicznych w ciąży 94
8.5. Znieczulenie do cięcia cesarskiego — znieczulenie podpajęczynówkowe 96
8.6. Znieczulenie do cięcia cesarskiego — znieczulenie ogólne 96
8.7. Znieczulenie ciężarnej do zabiegów niepołożniczych 97
Pytania i zadania kontrolne 98
Piśmiennictwo 98

9. Znieczulenie porodu — Hanna Billert 99
9.1. Ból porodowy 99
9.2. Sposoby uśmierzania bólu porodowego 101
9.3. Blokady centralne — najskuteczniejsze sposoby znieczulania porodu 102
9.4. Inne metody znieczulenia przewodowego 105
9.5. Układowe stosowanie opioidów 106
9.5.1. Metody wziewne 107
9.5.2. Niefarmakologiczne i alternatywne metody uśmierzania bólu porodowego 107
9.5.3. Podsumowanie 108
Pytania i zadania kontrolne 108
Piśmiennictwo 108

10. Znieczulenie w ortopedii i chirurgii urazowej— Alicja Bartkowska-Śniatkowska 109
10.1. Zasady ogólne 109
10.2. Znieczulenie przewodowe a profilaktyka i leczenie żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej 112
10.3. Zator tłuszczowy 112
10.4. Znieczulenie w wybranych zabiegach ortopedycznych 112
10.4.1. Endoprotezoplastyka stawów biodrowych i kolanowych 112
10.4.2. Złamanie szyjki kości udowej 113
10.4.3. Inne zabiegi 114
10.4.4. Operacje nagłe po urazach wielonarządowych 114
10.5. Kryteria wyboru rodzaju znieczulenia 115
Pytania i zadania kontrolne 116
Piśmiennictwo 116

11. Znieczulenie w laryngologii i chirurgii twarzowo-szczękowej — Iwona Trojanowska 117
11.1. Odrębności znieczulenia do wybranych zabiegów 119
11.1.1. Usunięcie migdałka adenoidalnego (gardłowego) i migdałków podniebiennych 119
11.1.2. Operacje ucha 119
11.1.3. Mikrochirurgia wewnątrzkrtaniowa 120
11.1.4. Wycięcie krtani 121
11.1.5. Guzy głowy i szyi 122
11.1.6. Urazy twarzoczaszki 122
Pytania i zadania kontrolne 123
Piśmiennictwo 123

12. Znieczulenie w okulistyce — Alicja Bartkowska–Śniatkowska 124
12.1. Odrębności zabiegów okulistycznych 125
12.1.1. Nieruchome pole operacyjne 125
12.1.2. Kontrola ciśnienia wewnątrzgałkowego 125
12.1.3. Ograniczenie krwawienia w polu operacyjnym 126
12.1.4. Znieczulenie 126
12.1.5. Odruch oczno-sercowy 126
12.1.6. Kontrola szerokości źrenic 127
12.1.7. Wymioty pooperacyjne 127
12.2. Uwagi praktyczne dotyczące znieczulenia 128
12.2.1. Premedykacja 128
12.3. Wybór sposobu znieczulenia 128
12.3.1. Znieczulenie miejscowe 128
12.3.2. Znieczulenie ogólne 129
12.4. Zasady znieczulenia ogólnego 129
12.4.1. Wybór leków do znieczulenia ogólnego 130
12.4.2. Znieczulenie miejscowe czy ogólne? 130
12.4.3. Czy sedacja może stanowic´ metodę alternatywną w stosunku do znieczulenia ogólnego? 130
12.5. Znieczulenie w wybranych zabiegach okulistycznych 131
12.5.1. Operacja jaskry 131
12.5.2. Operacja odwarstwienia siatkówki 131
12.5.3. Operacja zaćmy 132
12.5.4. Operacje zeza 132
12.5.5. Operacje okulistyczne nagłe 132
Pytania i zadania kontrolne 133
Piśmiennictwo 133

13. Znieczulenie u dzieci — Dariusz Luboń, Monika Nowicka 134
13.1. Aspekt psychologiczny postępowania anestezjologicznego 134
13.2. Odrębności anatomiczne i fizjologiczne 135
13.2.1. Układ oddechowy 135
13.2.2. Układ krążenia 136
13.2.3. Termoregulacja 136
13.2.4. Gospodarka płynowa 137
13.2.5. Skład krwi 137
13.2.6. Przygotowanie do znieczulenia i premedykacja 137
13.2.7. Karencja pokarmowa 138
13.2.8. Premedykacja 138
13.3. Sprzęt anestezjologiczny 138
13.4. Indukcja znieczulenia ogólnego 139
13.4.1. Znieczulenie wziewne 139
13.4.2. Znieczulenie dożylne 140
13.4.3. Ekstubacja 140
13.5. Znieczulenie przewodowe 140
13.6. Znieczulenie noworodka 140
Pytania i zadania kontrolne 141
Piśmiennictwo 141

14. Znieczulanie chorych w wieku podeszłym— Maria Wujtewicz 142
14.1. Przygotowanie przedoperacyjne 143
14.2. Premedykacja 144
14.3. Wybór metody znieczulenia 144
14.4. Wprowadzenie do znieczulenia 145
14.5. Podtrzymanie znieczulenia 146
14.6. Wczesny okres pooperacyjny 146
Pytania i zadania kontrolne 147
Piśmiennictwo 147

15. Znieczulenie w endokrynologii — Tomasz Łazowski, Teresa Korta 148
15.1. Układ wewnątrzwydzielniczy 148
15.2. Gruczoły wydzielania wewnętrznego 149
15.3. Choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego 151
15.3.1. Cukrzyca 151
15.3.2. Wyspiak (insulinoma) 153
15.3.3. Choroby tarczycy 153
15.3.4. Choroby nadnerczy 154
15.3.5. Guzy przysadki 154
Pytania i zadania kontrolne 155
Piśmiennictwo 155

16. Znieczulenie w urologii. Znieczulenie do przeszczepienia nerki i trzustki — Tomasz Łazowski 156
16.1. Metody znieczulenia 156
16.2. Specyficzne problemy znieczulenia w urologii 157
16.3. Postępowanie anestezjologiczne podczas operacji przeszczepienia nerki 159
16.3.1. Wywiad, premedykacja, przygotowanie do operacji 159
16.3.2. Postępowanie 159
16.4. Postępowanie u chorych ze schyłkowa niewydolnością nerek i cukrzycą. Przeszczepienie trzustki 161
Pytania i zadania kontrolne 162
Piśmiennictwo 162

17. Znieczulenie w chirurgii jednego dnia— znieczulenie ambulatoryjne — Tomasz Łazowski 163
17.1. Metody znieczulenia 163
17.2. Ocena przedoperacyjna 165
17.3. Dobór chorych 165
17.4. Niezbędne badania laboratoryjne zlecane przed operacją i znieczuleniem 166
17.5. Eliminacja konieczności intensywnego nadzoru pooperacyjnego 167
Pytania i zadania kontrolne 168
Piśmiennictwo 168

18. Bezpieczeństwo znieczulenia — Krzysztof Przesmycki 169
Pytania i zadania kontrolne 175
Piśmiennictwo 175

19. Powikłania znieczulenia ogólnego i przewodowego— Laura Wołowicka 176
19.1. Podział i charakterystyka powikłań´ 176
19.2. Powikłania oddechowe 176
19.3. Powikłania krążeniowe 177
19.4. Powikłania ze strony ośrodkowego układu nerwowego 178
19.5. Zaburzenia termoregulacji 178
19.6. Powikłania znieczuleń´ przewodowych 179
19.6.1. Inne powikłania 180
Pytania i zadania kontrolne 180
Piśmiennictwo 180

20. Opieka pooperacyjna na oddziale wybudzeń— Krzysztof Przesmycki, Małgorzata Lalak-Dybała 181
20.1. Standardy postępowania i organizacja opieki pooperacyjnej na oddziałach wybudzeń — historia 181
20.2. Niestabilność´ czynności życiowych po znieczuleniu 182
20.3. Standardy postępowania na oddziale wybudzeń 183
20.4. Personel oddziału wybudzeń 185
20.5. Lokalizacja i wielkość´ oddziału wybudzeń 185
20.6. Rutynowe postępowanie pooperacyjne 186
Pytania i zadania kontrolne 187
Piśmiennictwo 187

INTENSYWNA TERAPIA 189

1. Ostra niewydolność´ oddechowa — Maria Wujtewicz 191
1.1. Podział ostrej niewydolności oddechowej 191
1.2. Patofizjologia ostrej niewydolności oddechowej 192
1.3. Objawy kliniczne ostrej niewydolności oddechowej 194
1.4. Rozpoznanie ostrej niewydolności oddechowej 194
1.5. Leczenie ostrej niewydolności oddechowej 195
1.6. Zespół ostrych zaburzeń´ oddechowych (ARDS) 195
Pytania i zadania kontrolne 196
Piśmiennictwo 196

2. Wentylacja mechaniczna — Maria Wujtewicz 197
2.1. Metody wentylacji mechanicznej 198
2.2. Metody poprawy utlenowania krwi 199
2.3. Skutki niepożądane wentylacji mechanicznej 200
2.4. Monitorowanie wentylacji 201
2.5. Odzwyczajanie od respiratora 201
Pytania i zadania kontrolne 202
Piśmiennictwo 202

3. Wstrząs — Grażyna Durek 203
3.1. Patofizjologia wstrząsu 205
3.2. Obraz kliniczny wstrząsu 207
3.3. Leczenie wstrząsu 209
Pytania i zadania kontrolne 212
Piśmiennictwo 212

4. Stany nieprzytomności — śpiączki— Wojciech Gaszyński, Anna Samborska-Sablik 213
4.1. Przyczyny śpiączek 215
4.2. Postępowanie wstępne 217
4.3. Rozpoznanie śpiączki 219
4.4. Zapobieganie uszkodzeniu ośrodkowego układu nerwowego 224
4.5. Ogólne zasady postępowania z chorym nieprzytomnym 225
4.6. Rokowanie w śpiączce 226
Pytania i zadania kontrolne 227
Piśmiennictwo 227

5. Obrażenia — Iwona Trojanowska, Laura Wołowicka 228
5.1. Wskazania do przyjęcia na oddział intensywnej terapii 228
5.2. Priorytety postępowania leczniczego i diagnostycznego 228
5.3. Rozpoznawanie obrażeń´ i powikłań pourazowych w intensywnej terapii 230
5.4. Obrażenia klatki piersiowej i jamy brzusznej 230
5.4.1. Klasyfikacja obrażeń´ klatki piersiowej 230
5.5. Obrażenia ośrodkowego układu nerwowego. Wytyczne intensywnej terapii 232
5.6. Ostra niewydolność´ oddechowa w ciężkich obrażeniach. Wytyczne intensywnej terapii 232
5.7. Wstrząs urazowy 233
5.8. Analgosedacja 234
5.9. Leczenie żywieniowe 235
Pytania i zadania kontrolne 235
Piśmiennictwo 235

6. Ostre zespoły brzuszne — Laura Wołowicka 236
6.1. Charakterystyka ogólna ostrych zespołów brzusznych 236
6.2. Niedrożność´ jelit i zapalenie otrzewnej 237
6.3. Ostre zapalenie trzustki 239
6.4. Ostre niedokrwienie krezki 239
Pytania i zadania kontrolne 240
Piśmiennictwo 240

7. Ostra niewydolność nerek i wątroby — Tomasz Łazowski, Agata Paczkowska 241
7.1. Ostra niewydolność nerek 241
7.1.1. Ostra niewydolność nerek u chorych leczonych na oddziale intensywnej terapii 241
7.1.2. Niewydolność nerek przednerkowa 242
7.1.3. Niewydolność nerek nerkowa 243
7.1.4. Niewydolność nerek zanerkowa 245
7.2. Ostra niewydolność wątroby 248
7.2.1. Objawy ostrej niewydolności wątroby 249
7.2.2. Zaburzenia innych układów 250
7.2.3. Rokowanie 251
7.2.4. Metody leczenia 251
Pytania i zadania kontrolne 253
Piśmiennictwo 253

8. Sepsa — Grażyna Durek 254
8.1. Ostra dysfunkcja narządowa spowodowana przez sepsę 258
8.2. Leczenie ciężkiej sepsy 260
Pytania i zadania kontrolne 264
Piśmiennictwo 264

9. Choroby nerwowo-mięśniowe — zagadnienia wybrane— Krzysztof Kusza 266
9.1. Miopatie 267
9.1.1. Dystrofia mięśniowa postępująca Duchenne’a 267
9.2. Choroby płytki motorycznej (nerwowo-mięśniowej) 268
9.2.1. Miastenia rzekomoporaźna (myasthenia gravis)—choroba Erba–Goldflama 269
9.2.2. Intensywna terapia miastenii rzekomoporaźnej 270
9.3. Ostre polineuropatie zapalne 272
9.3.1. Zespół Guillaina–Barrégo 272
9.3.2. Intensywna terapia zespołu Guillaina–Barrégo 272
9.4. Neuropatie chorych krytycznie 275
9.4.1. Polineuropatia chorych krytycznie 275
9.4.2. Miopatia chorych krytycznie 275
Pytania i zadania kontrolne 276
Piśmiennictwo 276

10. Stany po nagłym zatrzymaniu krążenia— Laura Wołowicka 277
10.1. Zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym w następstwie nagłego zatrzymania krążenia 277
10.1.1. Czynniki pogłębiające uszkodzenie mózgu po nagłym zatrzymaniu krążenia 278
10.2. Zmiany ogólnoustrojowe w chorobie poresuscytacyjnej 279
10.3. Niewydolność oddechowa po nagłym zatrzymaniu krążenia 279
10.4. Zaburzenia układu krążenia 279
10.5. Intensywna terapia w chorobie poresuscytacyjnej 280
10.5.1. Ochrona mózgu po nagłym zatrzymaniu krążenia 281
10.5.2. Stosowanie hipotermii umiarkowanej 281
10.5.3. Optymalizacja wentylacji 281
10.5.4. Stabilizacja układu krążenia 281
10.5.5. Inne elementy intensywnej terapii 282
10.5.6. Wyniki leczenia choroby poresuscytacyjnej 282
Pytania i zadania kontrolne 282
Piśmiennictwo 282

11. Śmierć mózgu. Opieka nad dawcą narządów— Romuald Bohatyrewicz, Maciej Żukowski 283
11.1. Mechanizm śmierci mózgu 283
11.2. Procedura rozpoznawania śmierci mózgu 284
11.2.1. Odruchy rdzeniowe 286
11.3. Opieka nad dawcą narządów na oddziale intensywnej terapii 286
11.4. Postępowanie podczas pobierania narządów 287
Pytania i zadania kontrolne 288
Piśmiennictwo 288

12. Ból i jego leczenie — Marek Suchorzewski 289
12.1. Patofizjologia bólu 289
12.1.1. Szlak nocycepcji — ,,droga bólowa’’ 290
12.1.2. Patofizjologiczny podział bólu 290
12.1.3. Kliniczny podział bólu 290
12.2. Ocena kliniczna chorego z bólem 291
12.3. Metody leczenia bólu 292
12.3.1. Metody farmakologiczne leczenia bólu 292
12.3.2. Metody niefarmakologiczne leczenia bólu 293
12.4. Rola pielęgniarki w diagnostyce i leczeniu bólu 293
12.5. Ból ostry 294
12.6. Ocena kliniczna chorego z ostrym bólem 295
12.6.1. Cele klinicznej oceny bólu 296
12.7. Ból pooperacyjny 296
12.8. Farmakoterapia w analgezji pooperacyjnej 297
12.8.1. Ciągła dożylna infuzja opioidów 298
12.8.2. Analgezja nieopioidowymi lekami przeciwbólowymi 298
12.8.3. Koanalgetyki w zwalczaniu bólu pooperacyjnego 299
12.8.4. ,,Analgezja sterowana przez chorego’’ podawana drogą dożylną (patient-controlled analgesia, PCA) 299
12.8.5. ,,Analgezja sterowana przez pielęgniarkę’’ (nurse-controlled analgesia, NLA) 299
12.8.6. Analgezja ,,z wyprzedzeniem’’ (preemptive analgesia) 300
12.8.7. Techniki znieczulenia miejscowego w zwalczaniu bólu pooperacyjnego 300
12.8.8. Analgezja multimodalna 301
Pytania i zadania kontrolne 301
Piśmiennictwo 301

13. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne i użycie automatycznych defibrylatorów zewnętrznych u osób dorosłych— Janusz Andres, Grzegorz Cebula 302
13.1. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych (BLS) 304
13.2. Ryzyko dla ratowników 313
13.3. Udrażnianie dróg oddechowych 313
13.4. Rozpoznanie zatrzymania krążenia 314
13.5. Początkowe oddechy ratunkowe 314
13.6. Wentylacja 315
13.7. Uciskanie klatki piersiowej 316
13.7.1. Stosunek liczby uciśnięć klatki piersiowej do wentylacji 317
13.7.2. Uciskanie klatki piersiowej jako jedyny element resuscytacji krążeniowo-oddechowej 317
13.7.3. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa w ciasnych pomieszczeniach 318
13.8. Użycie automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED) 318
13.8.1. Sekwencja użycia automatycznego defibrylatora zewnętrznego 318
13.8.2. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa przed defibrylacją 322
13.8.3. Polecenia głosowe 323
13.8.4. W pełni automatyczny defibrylator zewnętrzny 323
13.9. Program publicznego dostępu do defibrylacji (PAD) 323
Pytania i zadania kontrolne 324
Piśmiennictwo 324

CZĘŚĆ II — PIELĘGNIARSTWO ANESTEZJOLOGICZNE
I INTENSYWNA OPIEKA PIELĘGNIARSKA 325

PODSTAWY PIELĘGNIARSTWA ANESTEZJOLOGICZNEGO
I INTENSYWNEJ OPIEKI PIELĘGNIARSKIEJ 327
1. Proces pielęgnowania — Dorota Talarska 329
1.1. Schemat procesu pielęgnowania 329
1.2. Formułowanie diagnozy pielęgniarskiej 330
1.2.1. Systematyka NANDA 331
1.3. Rodzaje i elementy diagnozy pielęgniarskiej 331
1.3.1. Diagnoza pielęgniarska właściwa 332
1.3.2. Pielęgniarska diagnoza ryzyka i dużego ryzyka 333
1.3.3. Wstępna diagnoza pielęgniarska 333
1.3.4. Pielęgniarska diagnoza samopoczucia 334
1.3.5. Pielęgniarska diagnoza zespołu 334
1.4. Orzeczenia diagnostyczne 334
Pytania i zadania kontrolne 336
Piśmiennictwo 336

2. Zmiany świadomości i sedacja — Edyta Cudak 337
2.1. Określenie pojęcia ,,świadomość’’ 337
2.2. Metody oceny stanu świadomości 337
2.3. Sedacja 339
Pytania i zadania kontrolne 343
Piśmiennictwo 343

3. Monitorowanie hemodynamiczne — Lucyna Płaszewska- Żywko 344
3.1. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi 344
3.2. Inwazyjny pomiar ciśnienia 346
3.3. Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego 348
3.4. Pomiary hemodynamiczne za pomocą cewnika Swana–Ganza 349
3.5. Elektrokardiografia 350
3.5.1. Wykonywanie zapisu elektrokardiograficznego 350
Pytania i zadania kontrolne 351
Piśmiennictwo 351

4. Pielęgnowanie chorego z dostępem naczyniowym (żylnym i tętniczym) — Katarzyna Gój 352
4.1. Cewnikowanie naczyń żylnych obwodowych 352
4.2. Cewnikowanie żył głównych 353
4.3. Dostęp naczyniowy tętniczy 356
Pytania i zadania kontrolne 357
Piśmiennictwo 357

5. Przetaczanie płynów infuzyjnych—Margareta Gabryszak 358
5.1. Prawidłowe zapotrzebowanie na płyny 358
5.2. Ocena równowagi płynowej 359
5.2.1. Pacjent odwodniony 359
5.2.2. Pacjent przewodniony 360
5.2.3. Podstawowe zapotrzebowanie na płyny 360
5.3. Podział płynów infuzyjnych 361
5.3.1. Rodzaje opakowań na płyny infuzyjne 362
5.4. Urządzenia dawkujące i filtrujące płyny 363
5.5. Powikłania związane z przetaczaniem płynów 363
5.6. Procedura przygotowania i podawania płynów infuzyjnych 364
Pytania i zadania kontrolne 365
Piśmiennictwo 365

6. Wsparcie żywieniowe — Maria Kózka 366
6.1. Zapotrzebowanie na podstawowe składniki pokarmowe 366
6.2. Ocena stanu odżywienia 368
6.3. Metody leczenia żywieniowego 368
6.3.1. Żywienie enteralne 368
6.3.2. Żywienie pozajelitowe 370
Pytania i zadania kontrolne 372
Piśmiennictwo 372

7. Przedłużone unieruchomienie i usprawnianie chorego— Maria Kózka 373
7.1. Wpływ unieruchomienia na funkcjonowanie organizmu 373
7.2. Zasady usprawniania leczniczego 374
7.2.1. Usprawnianie układu oddechowego 375
7.2.2. Usprawnianie układu sercowo-naczyniowego 377
7.2.3. Usprawnianie układu kostno-stawowego 378
7.2.4. Psychoterapia i muzykoterapia 379
Pytania i zadania kontrolne 380
Piśmiennictwo 380

8. Zagadnienia etyczne w intensywnej terapii — Michał Musielak, Aleksandra Fryś 381
8.1. Relacje zespół medyczny–pacjent 381
8.2. Pojęcie śmierci i stosunek do niej 383
8.3. Sprawiedliwy podział ograniczonych śródków leczniczych 386
Pytania i zadania kontrolne 387
Piśmiennictwo 387

PIELĘGNIARSTWO ANESTEZJOLOGICZNE 389
1. Pacjent na bloku operacyjnym — Irena Krysiak 391
1.1. Dokumentacja znieczulenia 393
1.2. Bezpieczeństwo chorego na bloku operacyjnym 394
1.2.1. Wyposażenie i sprzęt do znieczulenia, monitorowania, leczenia i ratowania życia 395
1.2.2. Standardy i zalecenia dotyczące postępowania przed znieczuleniem, w trakcie i po jego zakończeniu 395
1.2.3. Jakość pracy personelu medycznego (uprawnienia, przygotowanie zawodowe i kompetencje zespołu) 398
1.2.4. System organizacji i zarządzania 398
1.2.5. Umiejętność´ pracy zespołowej 399
Pytania i zadania kontrolne 399
Piśmiennictwo 399

2. Technika w praktyce pielęgniarki anestezjologicznej— Jadwiga Łazarenko 401
2.1. Sprzęt i aparatura 401
2.2. Standardy monitorowania chorego znieczulanego 404
2.2.1. Standard podstawowy monitorowania 405
2.2.2. Standard poszerzony monitorowania 405
Pytania i zadania kontrolne 409
Piśmiennictwo 409

3. Opieka nad pacjentem znieczulanym do zabiegów w chirurgii ogólnej — Grażyna Bączyk, Margarita Gabryszak 410
3.1. Okres przedoperacyjny 410
3.2. Okres śródoperacyjny 412
3.2.1. Ułożenie pacjenta do zabiegu chirurgicznego 413
3.2.2. Zabezpieczenie chorego przed hipotermią 413
3.3. Opieka pielęgniarska podczas znieczulenia ogólnego 414
3.4. Opieka pielęgniarska nad chorym znieczulanym do zabiegów w trybie pilnym. Znieczulanie pacjenta niebędącego na czczo (,,z pełnym żołądkiem’’) 414
3.5. Opieka pielęgniarska nad chorym znieczulanym do zabiegów wykonywanych metoda laparoskopową 416
3.6. Okres pooperacyjny 416
3.6.1. Ból pooperacyjny 416
Pytania i zadania kontrolne 417
Piśmiennictwo 417

4. Opieka nad pacjentem znieczulanym do zabiegów neurochirurgicznych — Anna Marczyńska 419
4.1. Przyjęcie chorego na blok operacyjny 419
4.2. Wprowadzenie do znieczulenia 420
4.3. Operacja w pozycji na plecach lub na boku 420
4.4. Operacja w pozycji siedzącej 421
4.5. Operacja w pozycji na brzuchu 424
4.6. Podtrzymanie znieczulenia i nadzór nad pacjentem w czasie zabiegu 424
4.7. Zakończenie znieczulenia i przekazanie pacjenta 425
Pytania i zadania kontrolne 427
Piśmiennictwo 427

5. Opieka nad pacjentem znieczulanym w ortopedii i chirurgii urazowej — Katarzyna Gój 428
5.1. Postępowanie pielęgniarskie podczas znieczulania pacjenta do zabiegów ortopedycznych 428
5.1.1. Ocena przedoperacyjna 428
5.1.2. Postępowanie anestezjologiczne podczas znieczulenia do zabiegów ortopedycznych 430
5.1.3. Postępowanie pooperacyjne 432
5.2. Postępowanie anestezjologiczne w chirurgii urazowej 432
5.2.1. Przygotowanie anestezjologiczne do zabiegu chirurgicznego 432
5.2.2. Transport i postępowanie anestezjologiczne na bloku operacyjnym 433
5.2.3. Postępowanie pooperacyjne 434
5.2.4. Postępowanie anestezjologiczne u dzieci w przypadku pourazowego zabiegu operacyjnego 435
Pytania i zadania kontrolne 435
Piśmiennictwo 435

6. Opieka nad pacjentem znieczulanym do zabiegów w laryngologii i chirurgii szczękowej—Mieczysława Burek 436
6.1. Znieczulenie do zabiegów laryngologicznych 437
6.2. Zabiegi laryngologiczne wykonywane ze znieczuleniem 438
Pytania i zadania kontrolne 443
Piśmiennictwo 443

7. Opieka nad pacjentem znieczulanym do zabiegów endokrynologicznych — Anna Marczyńska 444
7.1. Przyjęcie pacjenta na blok operacyjny 444
7.2. Indukcja znieczulenia 445
7.2.1. Zabieg w pozycji na plecach z odgięciem głowy 445
7.2.2. Zabieg w ułożeniu na boku 446
7.2.3. Zabieg gruczolaka przysadki 447
7.3. Podtrzymanie znieczulenia i nadzór nad pacjentem w czasie zabiegu 447
7.4. Zakończenie znieczulenia i przekazanie pacjenta 447
7.5. Pobyt pacjenta w sali wybudzeń po zabiegach endokrynologicznych 448
Pytania i zadania kontrolne 449
Piśmiennictwo 449

8. Opieka nad pacjentem znieczulanym do zabiegów urologicznych i do przeszczepienia nerek — Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska 450
8.1. Nadzór i monitorowanie 450
8.2. Przezskórne kruszenie kamieni (ESWL) 451
8.3. Endoskopowe kruszenie kamieni 451
8.4. Resekcje przezcewkowe 452
8.5. Problemy wynikające z chirurgii endoskopowej 454
8.6. Operacje wykonywane metodą otwartą 455
8.7. Operacje laparoskopowe 456
8.8. Transplantacja nerki 457
Pytania i zadania kontrolne 458
Piśmiennictwo 459

9. Opieka nad pacjentką znieczulaną do zabiegów ginekologicznych i położniczych — Dorota Pilch 460
9.1. Cięcie cesarskie w znieczuleniu przewodowym (podpajęczynówkowym) 461
9.1.1. Interwencje pielęgniarskie 461
9.2. Hipotensja 461
9.2.1. Interwencje pielęgniarskie 461
9.3. Strach (stres), którego przyczynę można ustalić 462
9.3.1. Interwencje pielęgniarskie 462
9.4. Prowadzenie porodu w znieczuleniu zewnątrzoponowym (PDA) 463
9.4.1. Interwencje pielęgniarskie 463
9.5. Cięcie cesarskie w trybie nagłym — znieczulenie ogólne 464
9.5.1. Interwencje pielęgniarskie 464
9.6. Zabiegi położnicze i ginekologiczne w znieczuleniu ogólnym dożylnym (np. założenie szwu okrężnego na szyjkę macicy, nacięcie ropnia gruczołu Bartholina, wyłyżeczkowanie jamy macicy, elektrokoagulacja, elektrokonizacja) 465
9.6.1. Interwencje pielęgniarskie 465
9.7. Niebezpieczeństwo urazu 465
9.7.1. Interwencje pielęgniarskie 466
Pytania i zadania kontrolne 466
Piśmiennictwo 466

10. Opieka nad dzieckiem znieczulanym — Mirosława Radowska 467
10.1. Przygotowanie dziecka do znieczulenia 467
10.2. Pobyt dziecka na bloku operacyjnym 468
10.3. Przygotowanie do znieczulenia ogólnego 468
10.4. Wyprowadzenie ze znieczulenia ogólnego 470
10.5. Znieczulenie przewodowe 470
10.5.1. Sala wybudzeń 471
Pytania i zadania kontrolne 472
Piśmiennictwo 472

11. Opieka nad znieczulanym pacjentem w wieku podeszłym— Angelika Marciszewska 473
11.1. Charakterystyka wieku podeszłego 473
11.2. Specyfika opieki w okresie okołooperacyjnym 473
Pytania i zadania kontrolne 476
Piśmiennictwo 476

INTENSYWNA OPIEKA PIELĘGNIARSKA 477
1. Pielęgnowanie chorego z obrażeniami wielonarządowymi — Joanna Wanot 479
1.1. Diagnoza pielęgniarska I: ryzyko wzrostu ciśnienia śródczaszkowego i ucisku mózgu 479
1.1.1. Interwencje pielęgniarskie 480
1.2. Diagnoza pielęgniarska II: ryzyko wystąpienia hipoksji 481
1.2.1. Interwencje pielęgniarskie 482
1.3. Diagnoza pielęgniarska III: niebezpieczeństwo rozwoju zapalenia otrzewnej w wyniku uszkodzenia narządów wewnętrznych jamy brzusznej 483
1.3.1. Interwencje pielęgniarskie 483
Pytania i zadania kontrolne 484
Piśmiennictwo 484

2. Pielęgnowanie pacjenta z ostraą niewydolnością oddechową — Aleksandra Gutysz-Wojnicka 485
2.1. Diagnoza pielęgniarska I: ryzyko nieskutecznego oczyszczania dróg oddechowych 487
2.1.1. Interwencje pielęgniarskie 488
2.2. Diagnoza pielęgniarska II: nieefektywne oddychanie (zaburzenie cech oddechu) przejawiające się epizodami hiperwentylacji 489
2.2.1. Interwencje pielęgniarskie 489
2.3. Diagnoza pielęgniarska III: zaburzona komunikacja werbalna . 490
2.3.1. Interwencje pielęgniarskie 490
2.4. Diagnoza pielęgniarska IV: ryzyko nieskutecznego odzwyczajania (odłączenia) od respiratora 492
2.4.1. Interwencje pielęgniarskie 492
2.5. Procedura postępowania pielęgniarskiego. Toaleta drzewa oskrzelowego u chorego ze sztuczną drogą oddechową 493
2.5.1. Przebieg toalety drzewa oskrzelowego 495
Pytania i zadania kontrolne 497
Piśmiennictwo 497

3. Pielęgnowanie chorego we wstrząsie — Danuta Dyk 498
3.1. Diagnoza pielęgniarska I: zmniejszenie się objętości wyrzutowej serca we wstrząsie kardiogennym 498
3.1.1. Interwencje pielęgniarskie 499
3.2. Diagnoza pielęgniarska II: zaburzenia wymiany gazowej 500
3.2.1. Interwencje pielęgniarskie 500
3.3. Diagnoza pielęgniarska III: zmniejszona objętość´ krwi krążącej (hipowolemia) 501
3.3.1. Interwencje pielęgniarskie 501
3.4. Diagnoza pielęgniarska IV: ryzyko zmniejszenia perfuzji tkankowej spowodowane hipowolemią i spadkiem objętości wyrzutowej serca 502
3.4.1. Interwencje pielęgniarskie 502
3.5. Diagnoza pielęgniarska V: wstrząs anafilaktyczny 503
3.5.1. Interwencje pielęgniarskie 504
Pytania i zadania kontrolne 504
Piśmiennictwo 504

4. Pielęgnowanie chorego z ostrą niewydolnością krążenia — Lucyna Płaszewska-Żywko 505
4.1. Diagnoza pielęgniarska I: zmniejszony rzut minutowy serca, objawiający się nietolerancją wysiłku i cechami niedotlenienia tkanek i narządów 506
4.1.1. Interwencje pielęgniarskie 507
4.2. Diagnoza pielęgniarska II: ból w klatce piersiowej spowodowany niedotlenieniem mięśnia sercowego (zawał serca, wstrząs kardiogenny) lub zatorem tętnicy płucnej 510
4.2.1. Interwencje pielęgniarskie 510
4.3. Diagnoza pielęgniarska III: zaburzenia oddychania lub wymiany gazowej związane z niedostatecznym zaopatrzeniem mięśnia sercowego w tlen, przenikaniem i gromadzeniem się osocza w świetle pęcherzyków płucnych (w obrzęku płuc) lub zatorem tętnicy płucnej 511
4.3.1. Interwencje pielęgniarskie 511
4.4. Diagnoza pielęgniarska IV: zwiększone ryzyko zakażeń´ związane z inwazyjnym monitorowaniem i leczeniem (obecność´ kaniul obwodowych i centralnych, cewnika Swana–Ganza, linii tętniczej, cewnika Foleya, żywienie przez zgłębnik i(lub) parenteralne, sztuczna wentylacja) oraz obniżona odpornością 512
4.4.1. Interwencje pielęgniarskie 513
4.5. Diagnoza pielęgniarska V: lęk związany z chorobą (rozpoznaniem, leczeniem, rokowaniem), poczuciem uzależnienia od aparatury medycznej, bólem i dyskomfortem psychicznym, izolacją i środowiskiem oddziału intensywnej terapii 513
4.5.1. Interwencje pielęgniarskie 514
4.6. Diagnoza pielęgniarska VI: deficyty w zakresie samopielęgnacji związane z ciężkim stanem zdrowia, zaburzeniami świadomości, sztuczną wentylacją, sedacją i działaniem Śródków zwiotczających mięśnie oraz leczeniem spoczynkowym 514
4.6.1. Interwencje pielęgniarskie 514
Pytania i zadania kontrolne 515
Piśmiennictwo 515

5. Pielęgnowanie chorego nieprzytomnego — Irena Krysiak 516
5.1. Diagnoza pielęgniarska I: upośledzenie drożności dróg oddechowych u chorego oddychającego spontanicznie 517
5.1.1. Interwencje pielęgniarskie 517
5.2. Diagnoza pielęgniarska II: zagrożenie podstawowych czynności życiowych: nieefektywna wymiana gazowa, zaburzenia krążenia 518
5.2.1. Interwencje pielęgniarskie 518
5.3. Diagnoza pielęgniarska III: ryzyko nieefektywnej termoregulacji z powodu zaburzeń´ ośrodka termoregulacji lub infekcji 519
5.3.1. Interwencje pielęgniarskie 519
5.4. Diagnoza pielęgniarska IV: dysfunkcja mięśni i stawów spowodowanabrakiem ruchu 519
5.4.1. Interwencje pielęgniarskie 520
5.5. Diagnoza pielęgniarska V: ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych związanych z zastojem krwi w układzie żylnym kończyn dolnych 520
5.5.1. Interwencje pielęgniarskie 521
5.6. Diagnoza pielęgniarska VI: ryzyko rozwoju odleżyn 521
5.6.1. Interwencje pielęgniarskie 522
Pytania i zadania kontrolne 523
Piśmiennictwo 523

6. Pielęgnowanie pacjenta w chorobach układu nerwowo-mięśniowego — Edyta Cudak 524
6.1. Ocena stanu zdrowia chorego z dystrofią mięśniową 524
6.2. Ocena stanu zdrowia chorego z miastenią 525
6.3. Diagnoza pielęgniarska I: ryzyko aspiracji związane z osłabieniem mięsni gardła, krtani i mięśni oddechowych 526
6.3.1. Interwencje pielęgniarskie 527
6.4. Diagnoza pielęgniarska II: nieefektywna wymiana gazowa związana z trudnością utrzymania właściwej wentylacji na skutek osłabienia czynności mięśni oddechowych 527
6.4.1. Interwencje pielęgniarskie 528
6.5. Diagnoza pielęgniarska III: trudności w komunikacji związane ze zwiększonym wysiłkiem oraz obecnością rurki intubacyjnej 528
6.5.1. Interwencje pielęgniarskie 529
6.6. Diagnoza pielęgniarska IV: duże ryzyko niedożywienia związane z trudnościami w przeżuwaniu i połykaniu pokarmu, brakiem łaknienia będącym ubocznym wynikiem działania Śródków antycholinergicznych (w przypadku miastenii) 529
6.6.1. Interwencje pielęgniarskie 530
6.7. Diagnoza pielęgniarska V: ryzyko wystąpienia stanu zagrożenia życia spowodowanego przez niedobór lub przedawkowanie leków cholinergicznych (w przypadku miastenii) 530
6.7.1. Interwencje pielęgniarskie 530
Pytania i zadania kontrolne 531
Piśmiennictwo 531

7. Pielęgnowanie pacjenta w chorobach przewodu pokarmowego — Maria Kózka 532
7.1. Diagnoza pielęgniarska I: ból związany z obrzękiem, zaburzeniem ukrwienia trzustki i podrażnieniem otrzewnej 532
7.1.1. Interwencje pielęgniarskie 533
7.2. Diagnoza pielęgniarska II: gorączka związana ze stanem zapalnym trzustki, wtórnym zakażeniem martwiczych tkanek trzustki i tkanek okołotrzustkowych 533
7.2.1. Interwencje pielęgniarskie 533
7.3. Diagnoza pielęgniarska III: deficyt wodno-elektrolitowy w związku z wymiotami i przemieszczaniem się płynu do tzw. trzeciej przestrzeni 534
7.3.1. Interwencje pielęgniarskie 534
7.4. Diagnoza pielęgniarska IV: lęk i niepokój związany z hospitalizacją, chorobą, leczeniem i brakiem wiedzy na temat choroby 535
7.4.1. Interwencje pielęgniarskie 535
7.5. Diagnoza pielęgniarska V: dysfunkcja wielonarządową związaną z hipowolemią, hipoksją i zakażeniem bakteryjnym 535
7.5.1. Interwencje pielęgniarskie 536
7.6. Diagnoza pielęgniarska VI: zmiana żywienia z powodu nudności, wymiotów, zaburzenia metabolizmu, uszkodzenia trzustki i zniesienia wytwarzania enzymów trawiennych 537
7.6.1. Interwencje pielęgniarskie 537
7.7. Diagnoza pielęgniarska VII: deficyt samopielęgnacji z powodu ciężkiego stanu chorego, konieczności pobytu w łóżku oraz wieku i chorób współistniejących 538
7.7.1. Interwencje pielęgniarskie 538
7.8. Diagnoza pielęgniarska VIII: zaburzenia przepływu tkankowego związane z deficytem objętości płynów i upośledzeniem krążenia obwodowego 538
7.8.1. Interwencje pielęgniarskie 539
7.9. Diagnoza pielęgniarska IX: ryzyko powikłań endoskopii 539
7.9.1. Interwencje pielęgniarskie 540
7.10. Diagnoza pielęgniarska X: ryzyko powikłań wynikających z założenia zgłębnika Sengstakena–Blakemoore’a 540
7.10.1. Interwencje pielęgniarskie 540
7.11. Diagnoza pielęgniarska XI: ryzyko powikłań pooperacyjnych 541
7.11.1. Interwencje pielęgniarskie 541
7.12. Diagnoza pielęgniarska XII: lęk związany z krwawieniem, bólem, dyskomfortem, hospitalizacją (opisany wcześniej odnośnie do ostrego zapalenia trzustki) 542
Pytania i zadania kontrolne 542
Piśmiennictwo 542

8. Pielęgnowanie chorego z ostrą niewydolnością nerek— Mariola Zadroga 543
8.1. Monitorowanie czynności nerek 543
8.2. Monitorowanie bilansu płynów 544
8.3. Diagnoza pielęgniarska I: upośledzenie czynności wydalniczej nerek w wyniku zmniejszenia perfuzji lub uszkodzenia miąższu nerkowego 545
8.3.1. Interwencje pielęgniarskie 545
8.4. Diagnoza pielęgniarska II: ryzyko wystąpienia niewydolności krążenia i obrzęku płuc z powodu upośledzenia wydalania wody przez nerki 555
8.4.1. Interwencje pielęgniarskie 546
8.5. Diagnoza pielęgniarska III: ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca, z zatrzymaniem pracy serca włącznie, związane z hiperkaliemią będąca następstwem zaburzenia wydalania potasu przez nerki 546
8.5.1. Interwencje pielęgniarskie 547
8.6. Diagnoza pielęgniarska IV: możliwość´ krwawienia z przewodu pokarmowego w następstwie zaburzeń hematologicznych (skaza krwotoczna) w przebiegu ONN 547
8.6.1. Interwencje pielęgniarskie 547
8.7. Diagnoza pielęgniarska V: zagrożenie bezpieczeństwa pacjenta w wyniku zaburzeń´ czynności OUN w przebiegu ostrej mocznicy 548
8.7.1. Interwencje pielęgniarskie 548
8.8. Diagnoza pielęgniarska VI: zwiększona podatność´ na zakażenia w następstwie hiperkatabolizmu i osłabienia systemu odpornościowego, towarzyszących ONN 548
8.8.1. Interwencje pielęgniarskie 548
8.9. Opieka nad pacjentem dializowanym 549
8.10. Załącznik 1.Procedura postępowania pielęgniarskiego. Przeprowadzenie zabiegu hemodializy (hemofiltracji) 550
8.11. Załącznik 2. Pielęgnacja dostępu naczyniowego 552
Pytania i zadania kontrolne 553
Piśmiennictwo 553

9. Pielęgnowanie chorego w stanie ciężkiej sepsy — Danuta Dyk 554
9.1. Diagnoza pielęgniarska I: ryzyko wystąpienia wstrząsu septycznego 554
9.1.1. Interwencje pielęgniarskie 555
9.2. Diagnoza pielęgniarska II: zaburzenia perfuzji tkanek prowadzące do zmian narządowych 555
9.2.1. Interwencje pielęgniarskie 556
9.3. Diagnoza pielęgniarska III: zakażenie w przebiegu ciężkiej sepsy 558
9.3.1. Interwencje pielęgniarskie 558
9.4. Diagnoza pielęgniarska IV: gorączka 560
9.4.1. Interwencje pielęgniarskie 560
9.5. Diagnoza pielęgniarska V: hiperglikemia 560
9.5.1. Interwencje pielęgniarskie 561
9.6. Diagnoza pielęgniarska VI: ryzyko zakrzepowego zapalenia żył głębokich 561
9.6.1. Interwencje pielęgniarskie 562
Pytania i zadania kontrolne 562
Piśmiennictwo 562
Skorowidz 564