Wojna stuletnia to historia najdłuższego i przełomowego konfliktu w dziejach średniowiecznej Europy, który był ostatnim aktem trzechsetletniej wojny rozpoczętej w czasach pięknej księżnej Eleonory Akwitańskiej. To regularnie wznawiane we Francji dzieło uchodzi za jedno z najwybitniejszych ujęć historii tej wojny, a właściwie serii wojen angielsko-francuskich o spadek po Kapetyngach, różniących się zarówno charakterem, jak i zasięgiem. Nie należy zapominać, że wojnie stuletniej, która była rozciągniętym w czasie zderzeniem dwóch potęg, towarzyszyły bunty we Flandrii, walki angielsko-szkockie, wojny o sukcesję w Bretanii i Kastylii, a także problemy z najemnikami, dla których wojaczka była jedynym źródłem zarobku.
Autor ukazuje, jak po obu stronach kanału La Manche, zwłaszcza w narodzie francuskim, omawiany konflikt stopniowo prowadził do odejścia od dziedzictwa epoki feudalnej i tworzenia nowożytnych struktur państwowych. Wojna, w której uczestniczyli wszyscy poddani – zarówno elita, jak i plebs – była wyrazem głębokich przemian społeczno-gospodarczych. Ogromny wpływ na podejście średniowiecznego człowieka do wojny i na sam przebieg konfliktu miały kryzysy gospodarcze, epidemie, powiązania polityczno-społeczne, narodziny świadomości narodowej, podział chrześcijaństwa między dwóch papieży, reforma Kościoła, skutki finansowego marnotrawstwa, konflikty interesów i rozgrywki między stronnictwami. Jean Favier wzbogaca swoją opowieść opisami, które przybliżają odczucia średniowiecznego człowieka, jego sposób życia, cierpienia, próby przetrwania wojennych zawirowań i dostosowania się do nowej sytuacji.
Uwagę przykuwa erudycyjna strona dzieła, plastyczny i z rozmachem odmalowany obraz militarnych, społecznych, gospodarczych i kulturowych aspektów konfliktu. Autor dowodzi, że historia wojny nie jest jedynie historią walk, lecz także opowieścią o ludziach, którzy byli – świadomymi lub nieświadomymi – uczestnikami tych samych wydarzeń. Na kartach książki odżywają zarówno słynni bohaterowie, jak Edward Czarny Książę, Bertrand du Guesclin, Henryk V oraz Joanna d’Arc, jak i mniej znani, a warci przybliżenia – Étienne Marcel, Pierre Cauchon czy John Talbot.
Jean Favier (1932–2014) – francuski historyk, mediewista, absolwent École nationale des chartes w Paryżu, długoletni dyrektor generalny Archives nationales de France (1975–1994), w latach 1994–1997 dyrektor Bibliotheque nationale de France, od 1985 roku członek Académie des inscriptions et belles-lettres, dyrektor studiów École pratique des Hautes Études i profesor uniwersytetów w Rouen i Paris-Sorbonne. Popularyzator epoki schyłkowego średniowiecza. W swoim dorobku ma również dzieła wykraczające poza ten okres historyczny. Polski odbiorca dotychczas miał okazję poznać jego niepospolity warsztat pisarski dzięki pracy Wielkie odkrycia od Aleksandra do Magellana, opublikowanej w 1996 roku.
SPIS TABLIC I MAP KALENDARIUM WSTĘP I. POCZĄTKI Kapetyngowie i Plantageneci Hołd Edwarda III Sprawy szkockie Bunt Flamandów Koniec Kapetyngów Filip Walezjusz Dziedzictwo Nawarry Robert z Artois Marsz ku wojnie II. PRZERWANY ROZWÓJ Różnice Dynamizm Życie i śmierć Kryzys produkcyjny Szlaki handlowe Kryzys systemu senioralnego III. FATALNY POCZĄTEK Wyścig do sojuszy Armie Zniszczenia wojenne Potęga i finanse Wojna flandryjska Sluys IV. CHEVAUCHÉE EDWARDA III Wojna ze wszystkich stron Sztuka omijania Paryża Crécy Rycerstwo króla Francji Klęska Calais Rachunki V. PODZIELONE KRÓLESTWO Dziedzictwo Bretanii Wojna między dwiema Joannami Normandzcy baronowie Pierwsze Stany Generalne Książęta Artois w królewskich rękach Jan Dobry Gniew Nawarczyka VI. JEŹDŹCY APOKALIPSY Śmierć Czarna śmierć Bilans demograficzny Rzezie i medycyna Biczownicy Od dżumy do kryzysu VII. POITIERS Podwiązka i Gwiazda Armia króla Jana Czarny Książę w Langwedocji Stany Generalne Wydarzenia w Rouen Kryzys finansowy Lancaster w Normandii Chevauchée Czarnego Księcia Bitwa VIII. KRÓLESTWO BEZ GŁOWY Klęska Étienne Marcel Stany z 1356 roku Stany z 1357 roku Powrót Nawarczyka Zamordowanie marszałków Delfin i prowincja Żakeria Nawarczyk przeciwko żakom Koniec Étienne’a Marcela Nieoczekiwane zwycięstwo IX. ROZBITA FRANCJA Anarchia Londyńskie preliminaria Nieudana chevauchée Edwarda III Traktat z Brétigny Traktat z Calais X. CZAS KOMPANII Traktat z Guérande Dziedzictwo Burgundii Cocherel Kompanie Wyprawa kastylijska Błędy Czarnego Księcia Gaskońskie apelacje Zerwanie traktatu z Calais XI. „REKONKWISTA” KAROLA V Cena wojny Plany desantu Chevauchée Lancastera Wojna na morzu Wodzowie i żołnierze „rekonkwisty” Francuska ofensywa Robert Knolles Wytchnienie z 1371 roku Decydujący 1372 rok Dywersje Rozejm z Brugii Likwidacje Nowe kłopoty XII. GORZKIE OWOCE WOJNY Kłótnie książąt Wstrząsy polityczne Rewolucja flamandzka Angielscy „wyrobnicy” Francuzi kontra system fiskalny Maillotins Represje Tuchins Angielska krucjata we Flandrii Filip Śmiały hrabią Flandrii Marmousets XIII. ARMANIACY I BURGUNDCZYCY Ambicje księcia Ludwika Rywalizacje wokół szalonego króla Wycofanie obediencji Książęta, reforma i skarbiec Zabójstwo Ludwika Orleańskiego Paryżanie Powrót Anglików Stany z 1413 roku Kaboszjeni Reakcja armaniaków XIV. WYDANE KRÓLESTWO Angielski podbój Dominacja burgundzka Angielskie przymierze Niemożliwe pojednanie Traktat z Troyes XV. TRZY FRANCJE Podział terytorium i polityczne rozdarcie Okupacja Król Bourges Równowaga słabości Niebezpieczeństwa Armia króla Bourges Nierozstrzygnięta wojna XVI. JOANNA D’ARC Głosy Orlean Czas zwycięstw Czas porażek Compiègne Pierre Cauchon Proces Na stos XVII. POWRACANIE Koronacja w Notre-Dame Ruch oporu Traktat z Arras Karol VII w Paryżu Słudzy monarchii Prageria Wznowienie „rekonkwisty” XVIII. CZAS ÉCORCHEURS Oszustwo z Nevers „Bój” w Tartas Écorcheurs Zrujnowana Francja Rozejm z Tours XIX. KAROL ZWYCIĘSKI Wojna narodowa Sankcja pragmatyczna Odbudowa gospodarki Odbudowa finansów Ku stałej armii Angielski kryzys Błędy Somerseta Odzyskanie Normandii Odzyskanie Gujenny Castillon ŹRÓDŁA HISTORYCZNE BIBLIOGRAFIA WYBRANA BIBLIOGRAFIA W JĘZYKU POLSKIM