Szlachectwo. Studium z dziejów idei w piśmiennictwie polskim
Tematem tej książki jest szlachectwo jako pojęcie kluczowe dla ideologii władzy politycznej w II połowie XVI i XVII wieku, odzwierciedlone w tekstach publicystycznych, literackich i dotyczących teorii polityki. Choć powstało wiele prac, koncentrujących się na ideologii politycznej szlachty, brakuje szczegółowego opracowania, w którym przeanalizowano by gruntownie saqmą ideę szlachectwa w piśmiennictwie staropolskim oraz podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czym ono było dla ludzi żyjących w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku, a przede wszystkim - dla samej szlachty oraz tych autorów, którzy odpowiadali bezpośrednio na jej zapotrzebowanie.
Wstęp 6
Część I 9
Kształtowanie się idei szlachectwa 9
Teoretycy i polemiści XVI wieku. Szlachectwo jako teoria obywatelstwa 13
Upowszechnianie i recepcja idei: pod piórem wielkich pisarzy 53
Szlachectwo w dyskursie publicystycznym (do schyłku XVI wieku) 82
Rokosz Zebrzydowskiego 110
Schyłek ideologii obywatelskiej: wiek XVII 122
Część II 143
Ku społeczeństwu zamkniętemu 143
Dyskurs heraldyczno-genealogiczny 144
Między stanową zawiścią a mitem bohaterskim: dyskurs genealogiczno-historyczny i światopogląd uboższej i średniej szlachty w XVII wieku 183
Nowe traktaty o szlachectwie 198
Część III 208
Idea szlachectwa w użyciu. Dyskurs obiegu panegirycznego i kaznodziejskiego w XVII wieku 208
Stemmaty i epitalamia 210
Kazania pogrzebowe wobec idei szlachectwa 215
Dyskurs o szlachectwie-obywatelstwie w kaznodziejstwie pogrzebowym 217
Praktyczna realizacja szlachectwa 225
Dyskurs genealogiczno-heraldyczny w kaznodziejstwie 234
Zakończenie 250
Bibliografia 253
Indeks osób 272
Summary 279