Rokosz sandomierski 1606–1609. Rzeczpospolita na politycznym rozdrożu

Rokosz sandomierski 1606–1609. Rzeczpospolita na politycznym rozdrożu

Publikacja jest pierwszą pełną monografią rokoszu sandomierskiego − konfliktu w latach 1606−1609 między Zygmuntem III Wazą a częścią szlachty opozycyjnie nastawionej wobec króla i prowadzonej przez niego polityki. Pogłębiona i oparta na szerokiej bazie źródłowej analiza tego wydarzenia jest bardzo istotna, ponieważ w historiografii pojawiło się wiele mitów dotyczących wojny domowej. Rokosz był największym szlacheckim ruchem w XVII wieku i jednym z ważniejszych wystąpień szlacheckich w dziejach I Rzeczypospolitej. Jednocześnie, jak podkreślają historycy, był jedną z ostatnich prób emancypacji szlachty średniej i czasem pogrzebania planów Zygmunta III, dotyczących wzmocnienia przez niego władzy. Konflikt, który nie przyniósł zdecydowanego zwycięstwa żadnej ze stron, ujawnił pogłębiający się kryzys egzekwowania prawa w państwie polsko-litewskim i wykazał, że pozaparlamentarna próba naprawy Rzeczypospolitejnie ma szans na realizację.

Autorka przedstawia przyczyny, analizuje przebieg i skutki trwającej ponad trzy lata burzy politycznej oraz stara się przybliżyć motywy działań przywódców rokoszu i czynniki determinujące eskalację konfliktu. Prowadzi także rzeczową polemikę z utrwalonymi opiniami i sądami, choćby dotyczącymi cezury w ruchu czy zagrożenia Rzeczypospolitej ze strony Gabriela Batorego w tym okresie.