Potrzeba początku
Ostatnia dekada XX w. w prozie polskiej minęła pod znakiem powrotów do przeszłości, niespełnionych tęsknot za utraconym czasem. Na początku XXI w. tendencja ta jeszcze przybrała na sile. Rozważania ustalające kategorię dzieciństwa w prozie wspomnieniowej przełomu wieków, aby były jak najbardziej pełne i całościowe, muszą objąć następujące zagadnienia:
- sylwetka bohatera dziecięcego jako centrum, przedmiot narracji wspomnieniowej;
- szczególne wartości przypisywane dzieciństwu i typowe konteksty, w jakich pojawia się dziecko;
- otoczenie, tło, w którym porusza się bohater: rodzina, dom, miasto i inne przestrzenie;
- wreszcie przedmiotem refleksji będzie relacja: bohater–narrator, wspominany–wspominający oraz sam fakt wspomnienia i rekonstrukcji, ponieważ kategoria dzieciństwa ujawnia swe wartości właśnie jako przedmiot świadomej konstrukcji. Dlatego też Autorka stara się zdemaskować wspomnienia i wykryć niedomogi pamięci oraz metody literackiego łatania jej luk.
ROZDZIAŁ 1
Fotografia i lustro ‒ pamięć ciała
Dziecięce ciało jako źródło cierpień
Najważniejsze inicjacje
Cielesność rozmyta, trzecia płeć
Walka o tożsamość. Walka z własnym ciałem
ROZDZIAŁ 2
„Oni to ja?” – postaci rodzinne w prozie wspomnieniowej
Różne kreacje postaci matki
Dziecko pomiędzy matką a ojcem. Kompleks matki. Ojciec jako wielki nieobecny
Symbolika walki z ojcem
Dziadek i babka w kręgu przestrzeni Kresów polskich i rzeczy nostalgicznych
ROZDZIAŁ 3
Labirynty dzieciństwa – pułapki pamięci
Miasto
Dom
Biblioteka
Ucieczka ze świątyni
ROZDZIAŁ 4
Tamten raj był piekłem? – dziecko wobec zła
Okrucieństwo, szaleństwo, makabra – dziecko jako świadek, uczestnik i Sprawca
Dziecko Hiob ‒ utrata i nostalgia
Anioł i zwierzę
ROZDZIAŁ 5
Cudowne spotkanie dziecka i dorosłego – zagadnienia podsumowujące
Dziecko wobec pamięci ‒ mechanizmy pamięci i niepamięci
Topika pamięci
Dystans między narratorem a bohaterem
ZAKOŃCZENIE
Początek – terapeutyczna moc niepowtarzalnego i uniwersalnego w powieści autobiograficznej