Prezentowana książka jest pierwszą w historiografii próbą całościowego przedstawienia stosunków polsko-włoskich w latach 1945–1989. Na podstawie szeroko przeprowadzonej kwerendy źródłowej, obejmującej archiwalia polskie i włoskie, oraz najnowszej literatury przedmiotu Autorzy w przystępny sposób omawiają kulisy politycznych kontaktów międzypaństwowych Polski i Włoch, jak również wzajemne relacje gospodarcze, handlowe, kulturalne i naukowo-techniczne obu państw. Pokazują, że w powojennych relacjach Warszawy i Rzymu stosunkowo najtrudniejsze okazało się uzyskanie porozumienia w kwestiach politycznych, co w sposób oczywisty wynikało z ówczesnego podziału Europy i świata na bloki polityczno-militarne. Polityka zagraniczna niesuwerennej Polski była bowiem kontrolowana przez Moskwę, a polityka suwerennych Włoch często musiała się podporządkować strategii Waszyngtonu. W tych warunkach, gdy polsko-włoski dialog polityczny okazywał się jałowy, coraz większą rolę w kontaktach obu państw odgrywała współpraca kulturalna i naukowa, a zwłaszcza gospodarcza (czego najbardziej spektakularnym wyrazem była aktywność koncernu Fiata w Polsce).
Spis treści Wykaz ważniejszych skrótów 9 Wstęp 13 Część I. 1944–1958 Rozdział 1. Główne problemy relacji politycznych 23 1.1. Dyplomacja i dyplomaci 24 1.2. Polska wobec głównych problemów włoskiej polityki zagranicznej 28 1.2.1. Traktat pokojowy z Włochami 28 1.2.2. Polska wobec włoskich pretensji terytorialnych 30 1.2.3. Polska wobec przyjęcia Włoch do ONZ 60 1.2.4. Polska wobec przyjęcia Włoch do NATO 65 1.3. Włochy wobec głównych problemów polityki zagranicznej Polski 68 1.3.1. Stanowisko Włoch wobec granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej 68 1.3.2. Włochy wobec planu Rapackiego – preludium 79 Rozdział 2. Gospodarka, handel, finanse 83 2.1. Problem roszczeń odszkodowawczych 84 2.2. Problemy wymiany handlowej 99 2.3. „Wielka polityka” a polsko-włoskie stosunki gospodarcze w mikroskali: studia przypadków 121 Rozdział 3. Stosunki kulturalne i naukowe 130 3.1. Problemy pierwszych lat powojennych (1945–1949) 130 3.2. W apogeum stalinizmu (1950–1954) 138 3.3. W warunkach odwilży (1955–1958) 148 Część II. 1959–1989 Rozdział 4. Kwestie polityczne 165 4.1. Bezpieczeństwo, rozbrojenie i odprężenie 165 4.2. Problem granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej 237 4.3. Sprawa Górnej Adygi – sporów ciąg dalszy 255 4.4. Włochy, PRL i kwestia wietnamska 261 4.5. Włochy a kryzys polski 1980–1981 272 4.6. Od stanu wojennego do końca PRL 275 Rozdział 5. Dylematy relacji gospodarczych 298 5.1. Nawiązywanie współpracy (1959–1970) 307 5.1.1. Nowe umowy 307 5.1.2. Rozwój wymiany handlowej 310 5.1.3. Najważniejsze osiągnięcia i problemy współpracy przemysłowej 318 5.2. Apogeum współpracy gospodarczej (1971–1980) 321 5.2.1. Ogólne zasady współpracy 321 5.2.2. Stan wymiany handlowej 322 5.2.3. Pułapka zadłużenia 329 5.2.4. Efekty współpracy 332 5.3. Trudne lata 80 339 5.3.1. Pod znakiem zadłużenia i stanu wojennego 339 5.3.2. Handel zagraniczny i współpraca gospodarcza: regres i ożywienie (1981–1989) 346 5.3.3. Nierozwiązany spór: problem odszkodowań i długów przedwojennych 353 Rozdział 6. Kultura i nauka 361 6.1. W okresie gomułkowskiej „małej stabilizacji” 361 6.1.1. Współpraca kulturalna, naukowa i naukowo-techniczna: regulacje 361 6.1.2. Instytucje kulturalne 366 6.1.3. Efekty wymiany kulturalnej 371 6.1.4. Współpraca naukowa i naukowo-techniczna, szkolnictwo wyższe 378 6.1.5. Delikatna kwestia cmentarzy i pamięci 390 6.2. W atmosferze politycznej détente (1971–1980) 394 6.2.1. Umowy, programy i efekty współpracy kulturalnej, naukowej i naukowo-technicznej 394 6.2.2. Zmiany instytucjonalne 420 6.2.3. Sporów o cmentarze ciąg dalszy 423 6.3. Rewolucja „Solidarności” i lata 80 425 6.3.1. Umowy i programy współpracy 425 6.3.2. Efekty współpracy 429 6.3.3. Instytucje 446 6.3.4. Cmentarze i rocznice 450 Zakończenie 453 Bibliografia 462 Riassunto 479 Indeks nazwisk 486 Spis fotografii 502 Spis tabel 503