Kradzież historii
Przedmiotem niniejszej książki jest to, jak Europa skradła dzieje Wschodu, narzucając swoją własną wersję przestrzeni oraz czasu historycznego (zasadniczo chrześcijańską) reszcie świata eurazjatyckiego.
(fragment Zakończenia)
Książka Jacka Goody’ego jest wspaniałą syntezą dotychczasowych zmagań myśli intelektualnej Zachodu z samym sobą i kulturowym zewnętrzem, które od XVI wieku określało kontynentalną tożsamość i naukę tej części świata. Goody prowokująco podważa przekonanie, że Europejczycy zawsze byli w awangardzie najbardziej istotnych wynalazków kulturowych, które później jedynie – na drodze dyfuzji – rozprzestrzeniły się w drugim i trzecim świecie.
(fragment recenzji prof. Wojciecha Józefa Burszty)
Podziękowania 10
Wstęp 11
Część I. Źródła społeczno-kulturowe 23
Rozdział 1. Kto co ukradł? Czas i przestrzeń 23
Czas 24
Przestrzeń 29
Periodyzacja 32
Rozdział 2. Wynalezienie starożytności 36
Środki komunikacji: alfabet 41
Przejście do starożytności 43
Gospodarka 48
Polityka 59
Religia i „Czarne Ateny” 71
Wniosek: starożytność a dychotomia Europa – Azja 76
Rozdział 3. Feudalizm: przejście do kapitalizmu czy zmierzch Europy i dominacja Azji? 79
Od antyku do feudalizmu 79
Zmierzch Zachodu, ciągłość Wschodu 80
Przejście do feudalizmu 89
Ożywienie karolińskie i narodziny feudalizmu 93
Kawaleria 96
Wzrost handlu i manufaktury 98
Inne feudalizmy? 102
Rozdział 4. Despotyzm i społeczeństwo Azji: w Turcji, czyli nigdzie? 110
Armia sułtana 114
Chłopi, czyli niewolnicy? 117
Handel 121
Przemysł jedwabniczy 123
Handel korzenny 125
Społeczeństwo statyczne? 127
Podobieństwa kulturowe 130
Część II. Trzy perspektywy badawcze 137
Rozdział 5. Nauka i cywilizacja w renesansowej Europie 137
Polityka i burżuazja 147
Gospodarka i prawo 153
„Nowoczesna nauka” a struktura wewnętrzna systemów wiedzy 158
„Problem Needhama” 160
Rozdział 6. Kradzież „cywilizacji”: Elias i absolutyzm w Europie 166
Proces cywilizacji 172
Doświadczenia z Ghany 187
Rozdział 7. Kradzież „kapitalizmu”: Braudel i globalna analiza porównawcza 192
Miasta a gospodarka 202
Kapitalizm finansowy 208
Jak datować kapitalizm? 218
Część III. Instytucje i wartości 227
Rozdział 8. Kradzież instytucji: miasto i uniwersytet 227
Miasta 228
Uniwersytety 234
Szkolnictwo muzułmańskie 239
Humanizm 244
Rozdział 9. Przywłaszczenie wartości: humanizm, demokracja, indywidualizm 252
Humanizm 253
Humanizm i sekularyzacja 253
Humanizm, wartości ludzkie i okcydentalizacja: retoryka i praktyka 256
Demokracja 259
Indywidualizm, równość, wolność 268
Charytatywność i ambiwalencja wobec zbytku 272
Rozdział 10. Skradziona miłość: europejskie pretensje do uczuć 278
Zakończenie 297
Bibliografia 317
Indeks nazwisk 332