W książce omówiono dawne i współczesne niemieckojęzyczne dyskursy medialne o Rosji, argumentując, że warto je studiować ze względu na kluczową rolę odgrywaną przez Niemcy i Rosję w stosunkach międzynarodowych.
Przekaz niemieckich polityków i ludzi mediów jest słyszany i często traktowany jako głos Unii Europejskiej – stąd wypływa odpowiedzialność Niemców za współkształtowanie europejskich dyskursów, stereotypów, narracji dotyczących największego państwa świata.
Język i kultura niemiecka nie ograniczają się jednak do terytorium Niemiec. Do grupy krajów niemieckiego obszaru językowego należą także
Austria i Szwajcaria. Państwa te z kolei odgrywają już bardziej specyficzną rolę na naszym kontynencie –Austria jako swoisty obstruktor, Szwajcaria zaś – outsider procesów integracji europejskiej. Znaczenie ich dyskursów medialnych w kształtowaniu postaw społecznych Europejczyków nie jest więc tak doniosłe, jak Niemiec. Wieloaspektowa analiza różnych dyskursów niemieckojęzycznych pozwala jednak na dokonanie porównań i umożliwia pogłębione zbadanie roli i specyfiki właśnie narracji niemieckich.
Wstęp. ROSJA – TEMAT NA PIERWSZĄ STRONĘ? JAK BADAĆ NIEMIECKOJĘZYCZNE DYSKURSY MEDIALNE 7 Rozdział I. ROSJA W DZIEWIĘTNASTOWIECZNYM DYSKURSIE SATYRYCZNYM 35 1.1. Niedźwiedź i zegarmistrz. Rosja w niemieckiej i szwajcarskiej prasie satyrycznej w latach 1848–1914 36 1.2. Rosja w mitach narodowych Bułgarów i Serbów oraz w niemieckojęzycznej karykaturze dotyczącej Bałkanów doby belle époque 80 1.3. Ku chwale imperium. Austria i Rosja AD 1873 w oczach komentatorów Wystawy Światowej w Wiedniu 113 Rozdział II. WOJNA I FASCYNACJA ROSJĄ W WIEKU XX 127 2.1. Obraz Rosji w propagandzie państw centralnych doby Wielkiej Wojny 128 2.2. „Sowiecki raj”. Wizerunek Kraju Rad w prasie satyrycznej Republiki Weimarskiej 148 2.3. Rosjanie i Związek Radziecki w propagandzie nazistów 158 2.4. ZSRR w niemieckiej karykaturze doby zimnej wojny 179 2.5. Polski Żyd z rosyjską duszą. Odbiór powieści rosyjskich Szaloma Asza w Austrii do 1938 r. 196 Rozdział III. PRZEZWYCIĘŻYĆ PRZESZŁOŚĆ. OBRAZ ROSJI W CIENIU WSPÓŁCZESNYCH DEBAT HISTORYCZNYCH 235 3.1. Motyw krzywdy i winy w niemieckiej i austriackiej polityce pamięci o drugiej wojnie światowej 236 3.2. Kto się boi Władimira Putina? Rosjan, Niemców i Austriaków rozważania o geopolityce 265 Zakończenie. NIEŚMIERTELNE KŁOPOTY Z NIEDŹWIEDZIEM 305 Bibliografia 319 Wykaz tabel, ilustracji i wykresów 347