Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Socjologia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Nauki humanistyczne »
  3. Religioznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-16421-8
• ISBN druku: 978-83-01-16421-8
• Liczba stron: 400
• Sposób dostarczenia produktu elektronicznego
  Produkty elektroniczne takie jak Ebooki czy Audiobooki są udostępniane online po uprzednim opłaceniu (PayU, BLIK) na stronie Twoje konto > Biblioteka.

  Pliki można pobrać zazwyczaj w ciągu kilku-kilkunastu minut po uzyskaniu poprawnej autoryzacji płatności, choć w przypadku niektórych publikacji elektronicznych czas oczekiwania może być nieco dłuższy.

  Sprzedaż terytorialna towarów elektronicznych jest regulowana wyłącznie ograniczeniami terytorialnymi licencji konkretnych produktów.
• Ważne informacje techniczne
• Minimalne wymagania sprzętowe:
  • procesor: architektura x86 1GHz lub odpowiedniki w pozostałych architekturach
  • Pamięć operacyjna: 512MB
  • Monitor i karta graficzna: zgodny ze standardem XGA, minimalna rozdzielczość 1024x768 16bit
  • Dysk twardy: dowolny obsługujący system operacyjny z minimalnie 100MB wolnego miejsca
  • Mysz lub inny manipulator + klawiatura
  • Karta sieciowa/modem: umożliwiająca dostęp do sieci Internet z prędkością 512kb/s
• Minimalne wymagania oprogramowania:
  • System Operacyjny: System MS Windows 95 i wyżej, Linux z X.ORG, MacOS 9 lub wyżej, najnowsze systemy mobilne: Android, iPhone, SymbianOS, Windows Mobile
  • Przeglądarka internetowa: Internet Explorer 7 lub wyżej, Opera 9 i wyżej, FireFox 2 i wyżej, Chrome 1.0 i wyżej, Safari 5
  • Przeglądarka z obsługą ciasteczek i włączoną obsługą JavaScript
  • Zalecany plugin Flash Player w wersji 10.0 lub wyżej.
• Informacja o formatach plików:
  • PDF - format polecany do czytania na laptopach oraz komputerach stacjonarnych.
  • EPUB - format pliku, który umożliwia czytanie książek elektronicznych na urządzeniach z mniejszymi ekranami (np. e-czytnik lub smartfon), dając możliwość dopasowania tekstu do wielkości urządzenia i preferencji użytkownika.
  • MOBI - format zapisu firmy Mobipocket, który można pobrać na dowolne urządzenie elektroniczne (np.e-czytnik Kindle) z zainstalowanym programem (np. MobiPocket Reader) pozwalającym czytać pliki MOBI.
  • Audiobooki w formacie MP3 - format pliku, przeznaczony do odsłuchu nagrań audio.
• Rodzaje zabezpieczeń plików:
  • Watermark - (znak wodny) to zaszyfrowana informacja o użytkowniku, który zakupił produkt. Dzięki temu łatwo jest zidentyfikować użytkownika, który rozpowszechnił produkt w sposób niezgodny z prawem.
  • Brak zabezpieczenia - część oferowanych w naszym sklepie plików nie posiada zabezpieczeń. Zazwyczaj tego typu pliki można pobierać ograniczoną ilość razy, określaną przez dostawcę publikacji elektronicznych. W przypadku zbyt dużej ilości pobrań plików na stronie WWW pojawia się stosowny komunikat.

  Więcej informacji o publikacjach elektronicznych

Wstęp do wydania polskiego (Elżbieta Tarkowska)	XIII
Od tłumaczki (Anna Zadrożyńska)	XLI
WPROWADZENIE. Przedmiot badań. Socjologia religii i teoria poznania	1
	1. Główny cel książki: analiza religii najprostszej ze znanych w celu określenia elementarnych form życia religijnego. Dlaczego dzięki religii elementarnej łatwiej je uchwycić i wyjaśnić	1
	2. Drugi cel badań: geneza podstawowych pojęć myślenia, czyli kategorii. Racje sądu, że wywodzą się one z religii, a zatem mają pochodzenie społeczne. Jak z tego punktu widzenia można przewidywać sposób odnowy teorii poznania	7
Księga pierwsza. ZAGADNIENIA WSTĘPNE	17
	I. Definicja zjawiska religijnego i religii	19
		Przydatność wstępnej definicji religii; metoda postępowania prowadząca do tej definicji; dlaczego najpierw należy rozpatrzyć definicje potoczne	19
		1. Religia definiowana przez nadprzyrodzoność i tajemniczość. Krytyka: pojęcie tajemnicy nie jest pojęciem pierwotnym	20
		2. Definicja religii jako funkcji idei Boga, czyli bytu nadprzyrodzonego. Religie bez bogów. Obrzędy religii deistycznych niezawierających w ogóle idei bóstwa	24
		3. Poszukiwanie definicji pozytywnej. Rozróżnienie wierzeń i obrzędów. Definicja wierzeń. Pierwsza charakterystyka: dwudzielny podział rzeczy na sacrum i profanum. Cechy dystynktywne tego podziału. Definicja obrzędów jako funkcji wierzeń. Definicja religii	29
		4. Konieczność innej charakterystyki w celu oddzielenia magii od religii. Idea kościoła. Czy religie indywidualne wykluczają ideę kościoła	34
	II. Podstawowe koncepcje religii elementarnej	41
		A. Animizm	41
			Podział na animizm i naturalizm	41
			1. Trzy tezy animizmu: (1) geneza idei duszy; (2) kształtowanie się idei ducha; (3) przekształcenie kultu duchów wkult natury	42
			2. Krytyka pierwszej tezy. Rozróżnienie idei duszy i idei sobowtóra. Sny nie uzasadniają idei duszy	47
			3. Krytyka drugiej tezy. Śmierć nie wyjaśnia przekształcenia duszy w ducha. Kult dusz zmarłych nie jest pierwotny	51
			4. Krytyka trzeciej tezy. Instynkt antropomorficzny. Krytyka dokonana przez Spencera; wyjątki od reguły. Badanie faktów, które się uważa za dowody istnienia owego instynktu. Różnica między duszą i duchami natury. Antropomorfizm w religii nie jest pierwotny	54
			5. Zakończenie: animizm sprowadza religię wyłącznie do pewnego systemu złudzeń	57
	III. Podstawowe koncepcje religii elementarnej (ciąg dalszy)	61
		B. Naturalizm	61
			Historia teorii	61
			1. Wykład naturalizmu Maxa Müllera	62
			2. Jeżeli religia ma wyrażać siły natury, to skoro wyraża je w sposób błędny, nie wiadomo, dlaczego mogła się utrzymać. Rzekome rozróżnienie między religią i mitologią	67
			3. Naturalizm nie wyjaśnia podziału rzeczy na sacrum i profanum	71
	IV. Totemizm jako religia elementarna. Historyczny zarys problemu. Metoda rozważań	75
		1. Krótka historia problemu totemizmu	76
		2. Metodologiczne powody oparcia studium szczególnie na totemizmie australijskim. O miejscu faktów z terenu Ameryki	80
Księga druga. WIERZENIA PIERWOTNE	85
	I. Właściwe wierzenia totemiczne	87
		A. Totem jako nazwa i emblemat	87
			1. Definicja klanu. Totem jako nazwa klanu. Czym jest to, co służy za totem. Sposoby zdobywania totemu. Totemy fratrii; totemy klas matrymonialnych	87
			2. Totem jako emblemat. Wizerunki totemów wyryte lub wycięte na przedmiotach; tatuaże lub rysunki na ciele	97
			3. Sakralny charakter emblematu totemicznego. Czuringa. Nurtunja. Waninga. Konwencjonalny charakter emblematów totemicznych	102
	II. Właściwe wierzenia totemiczne (ciąg dalszy)	111
		B. Zwierzę totemiczne i człowiek	111
			1. Sakralny charakter zwierząt totemicznych. Zakaz ich jedzenia i zabijania. Zakaz zbierania roślin totemicznych. Różne kompromisy w stosunku do tych zakazów. Zakazy kontaktu. Charakter sakralny zwierząt jest mniej wyraźny niż emblematu	111
			2. Człowiek. Jego pokrewieństwo ze zwierzęciem totemicznym lub rośliną totemiczną. Różne mity wyjaśniające to pokrewieństwo. Różne części organizmu człowieka: krew, włosy itd. mają różny charakter sakralny. W jaki sposób ten charakter się zmienia zależnie od płci i wieku. Totemizm to nie kult zwierząt lub roślin	116
	III. Właściwe wierzenia totemiczne (ciąg dalszy)	123
		Kosmologiczny system totemizmu i pojęcie rodzaju	123
		1. Klany, fratrie, klasy jako klasyfikacja rzeczy	123
		2. Geneza pojęcia rodzaju: pierwsze klasyfikacje rzeczy zapożyczyły ramy od społeczeństwa. Różnice między odczuciem podobieństwa a ideą rodzaju. Dlaczego ma ona społeczny rodowód	126
		3. Religijne znaczenie tych klasyfikacji: wszystko, co się zalicza do klanu, ma coś z sakralnej natury totemu. Kosmologiczny system totemizmu. Totemizm jako religia plemienna	129
	IV. Właściwe wierzenia totemiczne (zakończenie)	137
		Totem indywidualny i totem płci	137
		1. Totem indywidualny jako nazwa; jego sakralny charakter. Totem indywidualny jako osobisty emblemat. Związek człowieka z totemem indywidualnym. Związek z totemem zbiorowym	137
		2. Totemy grup płci. Podobieństwa i różnice totemów zbiorowych i totemów indywidualnych. Ich plemienny charakter	143
	V. Początki wierzeń totemicznych	147
		Krytyczny przegląd teorii	147
		1. Teorie wywodzące totemizm z religii wcześniejszej: z kultu przodków (Wilken i Tylor); z kultu natury (Jevons). Krytyka tych teorii	148
		2. Teorie wywodzące totemizm zbiorowy z totemizmu indywidualnego. Pochodzenie, jakie teorie te przypisują totemowi indywidualnemu (Frazer, Boas, Tout). Nieprawdopodobieństwo tych hipotez. Racje dowodu pierwotności totemu zbiorowego	151
		3. Ostatnia teoria Frazera: totemizm koncepcyjny i związany z miejscem. Błąd petitio principii, na którym się opiera. Zanegowany zostaje sakralny charakter totemu. Totemizm związany z miejscem nie jest pierwotny	158
		4. Teoria Langa: totem byłby tylko nazwą. Ten punkt widzenia utrudnia wyjaśnienie religijnego charakteru praktyk totemicznych	161
		5. Wszystkie te teorie wyjaśniają totemizm, opierając się wyłącznie na wcześniejszym pojęciu religii	163
	VI. Początki wierzeń totemicznych (ciąg dalszy)	165
		Pojęcie pierwiastka totemicznego lub many i idea siły	165
		1. Pojęcie siły lub pierwiastka totemicznego. Jego wszechobecność. Jego charakter jednocześnie fizyczny i duchowy	165
		2. Analogiczne koncepcje innych społeczności niższych. Bogowie z Samoa. Wakan Sjuksów, orenda Irokezów, mana Melanezyjczyków. Związek tych pojęć z totemizmem. Arunkulta Aruntów	167
		3. Pojęcie siły bezosobowej jest logicznym poprzednikiem różnych postaci mitycznych. Niedawne teorie mające wyjaśniać tę uprzedniość	173
		4. Pojęcie siły sakralnej to pierwowzór pojęcia siły w ogóle	177
	VII. Początki wierzeń totemicznych (zakończenie)	179
		Geneza pojęcia pierwiastka totemicznego lub many	179
		1. Klan, lecz pojmowany jako twór realny, zasada totemizmu	179
		2. Przyczyny ogólne wzniecania przez społeczeństwo doznań świętości i nadprzyrodzoności. Społeczeństwo jako imperatywna siła moralna: pojęcie autorytetu moralnego. Społeczeństwo jako siła wynosząca jednostkę ponad nią samą. Fakty świadczące, że społeczeństwo kreuje sakralność	180
		3. Przyczyny konkretne właściwe społecznościom australijskim. Dwie przemienne fazy życia społeczności: rozproszenie i koncentracja. Ogromna zbiorowa ekscytacja podczas okresów koncentracji. Przykłady. W jaki sposób z owej ekscytacji zrodziła się idea religii. Dlaczego zbiorową siłę wyrażono w postaci totemu: dlatego, że totem jest emblematem klanu. Wyjaśnienie podstawowych wierzeń totemicznych	187
		4. Religia nie wynika z bojaźni. Religia wyraża pewną rzeczywistość. Istota jej idealizmu. Ów idealizm jest ogólną cechą mentalności zbiorowej. Wyjaśnienie zewnętrzności sił sakralnych w stosunku do substratów. O zasadzie część zastępuje całość	194
		5. Pochodzenie pojęcia emblematu: symbolizm koniecznym warunkiem wyobrażeń zbiorowych. Dlaczego klan czerpie emblematy ze świata zwierząt lub roślin	199
		6. Skłonność człowieka pierwotnego do łączenia dziedzin i klas, które my rozdzielamy. Źródła tych połączeń. Dlaczego utorowały one drogę wyjaśnieniom nauki. Nie wykluczają one tendencji do rozróżnień i przeciwstawień	203
	VIII. Pojęcie duszy	209
		1. Analiza idei duszy w społecznościach australijskich	209
		2. Geneza tego pojęcia. Doktryna reinkarnacji według Spencera i Gillena: implikuje ona, że dusza jest cząstką pierwiastka totemicznego. Przegląd faktów dostarczonych przez Strehlowa; potwierdzają one totemiczny charakter duszy	214
		3. Powszechność doktryny reinkarnacji. Różne fakty potwierdzają zaproponowaną genezę	223
		4. Antyteza duszy i ciała: to, co w niej obiektywne. Związki duszy indywidualnej i zbiorowej. Idea duszy nie jest chronologicznie późniejsza od idei many	227
		5. Hipoteza wyjaśniająca wierzenia w życie wieczne	231
		6. Idea duszy i idea osoby: bezosobowe składniki osobowości	234
	IX. Pojęcie duchów i bogów	237
		1. Różnica między duszą i duchem. Dusze mitycznych przodków są duchami o określonych funkcjach. Związki między duchem przodka, duszą jednostkową i totemem indywidualnym. Wyjaśnienie i socjologiczne znaczenie totemu indywidualnego	237
		2. Duchy w magii	243
		3. Herosi kulturowi	245
		4. Wielcy bogowie. Ich pochodzenie i związki z całością systemu totemicznego. Ich plemienny i ponadplemienny charakter	247
		5. Jedność systemu totemicznego	254
Księga trzecia. GŁÓWNE POSTAWY OBRZĘDOWE	257
	I. Kult negatywny i jego funkcje. Obrzędy ascetyczne	259
		1. System zakazów. Zakazy w magii i religii. Zakazy odnoszące się do różnego rodzaju rzeczy świętych. Zakazy dotyczące sacrum i profanum. Te ostatnie leżą u podstaw kultu negatywnego. Zasadnicze typy zakazów; sprowadzenie ich do dwóch zasadniczych typów	259
		2. Przestrzeganie zakazów określa religijny stan jednostek. Przypadki, gdy ten efekt jest szczególnie widoczny: praktyki ascetyczne. Religijny efekt cierpienia. Społeczna funkcja ascetyzmu	267
		3. Wyjaśnienie systemu zakazów: antagonizm sacrum i profanum, zaraźliwość sacrum	273
		4. Przyczyny tej zaraźliwości. Nie można jej wyjaśnić prawami asocjacji idei. Jest ona wynikiem zewnętrzności sił sakralnych w stosunku do ich substratów. Logiczny sens tej właściwości sił sakralnych	277
	II. Kult pozytywny	281
		A. Składniki ofiary	281
			Ceremonia Intichiuma u plemion środkowej Australii. Różne jej formy	281
			1. Forma Aruntów. Dwie fazy. Analiza pierwszej: odwiedzanie miejsc świętych, rozsiewanie świętego pyłu, rozlanie krwi itd. w celu zapewnienia reprodukcji gatunku totemicznego	282
			2. Druga faza: rytualne spożywanie rośliny totemicznej albo zwierzęcia totemicznego	287
			3. Interpretacja całej ceremonii. Istotą drugiego obrzędu jest wspólnota pokarmu. Podstawa tej wspólnoty	289
			4. Obrzędy pierwszej fazy to oblacje. Analogie z oblacjami ofiarnymi.A więc Intichiuma zawiera dwa elementy ofiary. Znaczenie tych faktów dla teorii ofiary	293
			5. O rzekomym absurdzie oblacji ofiarnych. Jak je tłumaczyć: zależność bytów sakralnych od wyznawców. Wyjaśnienie kręgu, w którym, jak się zdaje, dokonuje się ofiara. Źródła periodyczności obrzędów pozytywnych	296
	III. Kult pozytywny (ciąg dalszy)	303
		B. Obrzędy mimetyczne i zasada przyczynowości	303
			1. Charakter obrzędów mimetycznych. Przykłady ceremonii, w których wykorzystuje się je w celu zapewnienia płodności gatunku	303
			2. Opierają się one na zasadzie: podobne tworzy podobne. Rozważenie wyjaśnienia szkoły antropologicznej. Przyczyny naśladowania zwierząt lub roślin. Przyczyny przypisania tym gestom skutków fizycznych. Wiara. W jakim sensie jej podstawą jest doświadczenie. Zasady magii wywodzą się z religii	307
			3. Powyższą zasadę uznaje się za jeden z pierwszych przejawów zasady przyczynowości. Jej społeczne uwarunkowania. Idea siły, czyli mocy bezosobowej, ma rodowód społeczny. Konieczność osądu przyczynowego wyjaśnia się autorytetem tkwiącym w nakazach społecznych	312
	IV. Kult pozytywny (ciąg dalszy)	319
		C. Obrzędy przedstawieniowe lub komemoratywne	319
			1. Obrzędy przedstawieniowe oskutkach fizycznych. Ich związki z ceremoniami poprzednio opisanymi. Ich oddziaływanie ma sens moralny	320
			2. Obrzędy przedstawieniowe pozbawione skutków fizycznych. Umacniają poprzednie rezultaty. Rekreacyjny składnik religii, jego znaczenie i powody istnienia. Pojęcie święta	324
			3. Funkcjonalna ambiwalencja różnych rozważanych tu ceremonii, wzajemnie wymiennych. W jaki sposób ta ambiwalencja potwierdza zaproponowaną teorię	330
	V. Obrzędy piakularne i ambiwalencja pojęcia sacrum	335
		Definicja obrzędu piakularnego	335
		1. Żałobne obrzędy pozytywne. Ich opis	335
		2. Jak się je tłumaczy. Nie jest to manifestacja prywatnych uczuć. Przypisywanie niegodziwości duszy zmarłego nie może już być ich uzasadnieniem. Wiążą się one z aktualnym stanem umysłu grupy. Analiza tego stanu. W jaki sposób żałoba go kończy. Równoczesne przemiany sposobu pojmowania duszy zmarłego	340
		3. Inne obrzędy piakularne: po publicznej żałobie, po niewystarczających zbiorach, wprzypadku suszy, zorzy polarnej. Rzadkość tych obrzędów wAustralii. Jak można je wyjaśnić	346
		4. Dwie postacie sacrum: czyste i nieczyste. Ich przeciwstawienie. Ich pokrewieństwo. Ambiwalencja pojęcia sacrum. Wyjaśnienie tej ambiwalencji. Wszystkie obrzędy wykazują ten sam charakter	350
ZAKOŃCZENIE	357
	W jakim stopniu można uogólniać uzyskane wyniki	357
	1. Religia opiera się na doświadczeniu dobrze uzasadnionym, które jednak nie ma praw szczególnych. Konieczność nauki, by ujęła rzeczywistość leżącą u podstaw tego doświadczenia. Czym jest ta rzeczywistość: to zgromadzenie ludzi. Ludzki sens religii. O wątpliwości, która przeciwstawia sobie społeczeństwo idealne i rzeczywiste. Jak w tej teorii można wyjaśnić indywidualizm i kosmopolityzm religijny	358
	2. O tym, co wieczne w religii. O konflikcie między religią i nauką, który tkwi wyłącznie w spekulatywnej funkcji religii. Ponieważ, jak się wydaje, owa funkcja wyznacza powstawanie	366
	3. Dlaczego społeczeństwo może być źródłem myślenia logicznego, a więc pojęciowego. Definicja pojęcia: nie mylić z ideą ogólną; charakteryzuje je bezosobowość i przekazywalność. Wywodzi się ze zbiorowości. Tego samego dowodzi analiza jego treści. Wyobrażenia zbiorowe jako pojęcia-typy, w których mają udział jednostki. O zarzucie, według którego wyobrażenia zbiorowe byłyby bezosobowe tylko pod warunkiem, że byłyby prawdziwe. Myślenie pojęciowe jest jednoczesne z ludzkością	370
	4. W jaki sposób kategorie wyrażają rzeczy społeczne. Kategoria par excellence jest pojęciem całości, które może podsunąć tylko społeczeństwo. Dlaczego związki wyrażane przez kategorie mogą być uświadamiane jedynie w społeczeństwie. Społeczeństwo nie jest bytem alogicznym. W jaki sposób kategorie zmierzają do oderwania się od określonych grup terytorialnych. Z jednej strony jedność nauki, z drugiej – jedność tego, co moralne i religijne. W jaki sposób społeczeństwo oddaje tę jedność. Wyjaśnienie roli przypisanej społeczeństwu: jego potęga kreacyjna. Oddźwięk socjologii w naukach o człowieku	376
Bibliografia	383
Indeks nazwisk	397