Czwarte królestwo
Prezentowana czytelnikom książka nawiązuje do dwóch nurtów współczesnych badań nad funkcjonowaniem języka: krytycznej analizy dyskursu oraz — w znacznie większym stopniu — semiotyki komunikacji społecznej. Głównym punktem rozważań Autora jest dynamiczne funkcjonowanie systemu języka w dyskursach współczesności.
Omawiane są takie zagadnienia, jak: współdziałanie funkcjonalnych aspektów języka — semantyki i pragmatyki, problem przekodowania w komunikacji międzykulturowej, problem relatywizmu pragmatycznego (m.in. relacji między kodem, komunikatem a środowiskiem), problem ekspansji konsytuacji i kontekstu.
Skupienie uwagi na tych zagadnieniach spowodowało, że w drugiej połowie XX i na początku XXI wieku językoznawstwo w dużym stopniu zostało zdominowane przez takie kierunki, jak
lingwistyka tekstu (w szczególności analiza dyskursu czy analiza konwersacji),
lingwistyka kognitywna,
socjologia języka, etnolingwistyka. Do takiego stanu rzeczy przyczyniły się trzy, opisywane w monografii czynniki: postmodernizm, demokratyzacja i globalizacja.
Ze Wstępu
Od autora 7
Wstęp: postmodernizm – globalizacja – język 9
1. Paradygmaty językoznawstwa a profilowanie znaku 24
2. Ekspansja pragmatyczna 37
2.1. Semantyka i pragmatyka – funkcjonalne aspekty języka 37
2.1.1. Semantyka i pragmatyka w strukturze znaku 37
2.1.2. Reguły konwersacji: pragmatyka czy semantyka? 44
2.2. Pragmatyka na bazie semantyki 51
2.3. Pragmatyka bez semantyki: wymiar teoretyczny zjawiska 63
2.4. Pragmatyka bez semantyki: sfery występowania 70
2.5. Pragmatyka bez semantyki: resursy 79
2.5.1. Eksponowanie formy komunikatu 80
2.5.2. Odstępstwa od postulatów kategorii jakości 85
2.5.3. Infantylizm semantyczny 89
2.5.4. Standaryzacja zachowań językowych 107
2.5.5. Pozycjonowanie i frekwencja przekazu 110
3. Kontekstocentryzm 112
3.1. Od strukturalizmu do kontekstocentryzmu 113
3.2. Kontekst kulturowy 127
3.2.1. Inferencja kulturowa 128
3.2.2. Kontekst kulturowy a znaki niekompozycyjne 139
3.2.3. Ambisemia 144
3.3. Kontekst sytuacyjny 154
3.3.1. Kultura widowiskowa 156
3.3.2. Determinizm technologiczny 161
3.3.3. Komunikacja a fascynacja 165
3.3.4. Autor jako tekst 172
3.4. Kontekst społeczny 178
3.4.1. Kontekst społeczny a nominacja 182
3.4.2. Komunikacja a empatia 186
3.4.3. Wzrost familiarności w komunikacji publicznej 192
3.4.4. Demokratyzacja społeczeństwa a język 198
3.5. Kontekst intensjonalny 204
3.6. Kontekst intertekstualny 217
Czwarte królestwo? (Zakończenie) 226
Literatura 233