Ciągłość i zmiana w łódzkich enklawach biedy
Praca zawiera problem wykluczenia społeczności lokalnych w ramach dużego miasta poprzemysłowego z wszystkimi tego uwarunkowaniami i dziedzictwami. Opisano kie-runek miejskich oddziaływań związanych z reintegracją społeczną osób wykluczonych społecznie, dotkniętych i objętych różnymi problemami społecznymi, przede wszystkim ubóstwem, wyuczoną bezradnością oraz wielopokoleniowym pozostawaniem beneficjentem materialnych świadczeń z pomocy społecznej. Przedstawiono proces wytwarzania się „enklaw biedy” i ich transformację w sąsiedztwa wykluczenia i wykluczonych (neighbourhoods of relegation) oraz aktualnie istniejący świat „enklaw biedy” jako układ społeczny, którego elementy tworzą: świadomość społeczna, instytucje społeczne, hierarchia społeczna i organizacja społeczna oraz stosunek mieszkańców enklaw do miejsca zamieszkania. Wskazano na konieczność nowego podejścia do zarządzania problemami społecznymi w mieście i na powstanie inicjatyw obywatelskich służących zwiększaniu integracji społecznej w Łodzi, jako zwiastun zachodzących zmian.
Wstęp 7
Definicje i sposoby wyznaczania enklaw 10
Koncepcje dotyczące powstania i trwania miejsc skoncentrowanej i utrwalonej biedy 14
Społeczno-gospodarcza historia Łodzi jako kontekst powstania w końcu XX w. i trwania enklaw biedy 20
Powstawanie enklaw biedy w Łodzi 27
Przemiany w Polsce i w Łodzi na początku XXI wieku 35
Miejsca koncentracji ludności biednej w Łodzi i ich mieszkańcy w pierwszej dekadzie XXI wieku 39
Archipelag łódzkiej biedy 40
Rozmieszczenie ludności biednej (żyjącej w gospodarstwach wspieranych przez pomoc społeczną) w roku 2008 40
Życie w enklawach biedy w roku 2008 51
Enklawy biedy jako układ społeczny 55
Świadomość społeczna 55
Za komuny było lepiej 56
Nie wierzę politykom 59
Nie chodzę do kościoła, ale wierzę 62
Prywaciarze i złodzieje, czyli świat zewnętrzny 64
Sprywatyzowana świadomość 65
Organizacja społeczna 67
Hierarchia społeczna 68
Praca 72
Instytucje społeczne 78
Oswajanie przestrzeni 78
Na kogo mogę liczyć? 81
Sąsiedztwa, czyli każdy sobie 86
Mieszkańcy enklaw a przestrzeń zamieszkania – typologia mieszkańców enklaw 89
Ci, którzy pamiętają 89
Rozbitkowie 92
Urodzeni w enklawach 98
„Menele”, „łaziory”, „lumpy”, „łachy”, „element”, czyli tzw. patologia 103
Zakończenie 109
Bibliografia 117
Wykaz ilustracji 125
Wykaz map 126
Wykaz tabel 127
Aneks 128