Archiwum Ringelbluma Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 30, Pisma Chaskiela Wilczyńskiego

Archiwum Ringelbluma Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, t. 30, Pisma Chaskiela Wilczyńskiego

Chaskiel (Jecheskiel, Haskiel, Henryk) Wilczyński należy do najmniej znanych współpracowników „Oneg Szabat?. Jego dorobek przedwojenny z dziedziny krytyki literackiej uległ zapomnieniu, a prace na temat historii Żydów polskich w pierwszej połowie XIX wieku, zamieszczone w niniejszym tomie, nie były nigdy publikowane. Wilczyński pokazał w nich, jak bardzo Żydom zależało na normalnym życiu w Polsce, bez wyrzekania się własnego języka, kultury i świadomości, i jak bardzo im to utrudniano. Dokumentował walkę Żydów o prawa obywatelskie, o prawo do uprawiania wolnych zawodów, o możliwość służby w wojsku i możliwość pracy na roli. Wartość jego prac podnoszą także źródła, z których korzystał; część z nich uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej.
W getcie warszawskim Wilczyński był administratorem domu przy ulicy Ogrodowej 43. Zamieszczone w niniejszym tomie związane z tym dokumenty, ilustrujące los ludzi poddanych niemieckiej machinie biurokratycznej w trakcie przesiedleń do getta i redukcji granic getta, to materiał unikalny, dotąd zupełnie nieznany.