Sztuka życia inaczej: ustanawianie queerowego czasu i przestrzeni

Sztuka życia inaczej: ustanawianie queerowego czasu i przestrzeni

Wykorzystując jako ramę metodologiczną teorię Judith „Jacka” Halberstam o queerowym czasie, autor prezentuje analizę różnych okresów ludzkiego życia, poszukując alternatywnych modeli dzieciństwa, dorosłości i starości. Używając rozmaitych teorii z zakresu queer studies oraz krytycznych studiów nad rasą, obnaża każdy etap życia jako ideologiczny konstrukt, określany w dodatku przez sztywne normy kulturowe i polityczne. Krytyczne odczytania starannie wybranych kulturowych reprezentacji wspomnianych okresów życia, wziętych z najnowszego amerykańskiego performansu i filmu niezależnego, prowadzą do stworzenia unikatowego „queerowego archiwum”. Są także próbą zastanowienia się nad możliwościami ucieczki od normatywnej i opresyjnej trajektorii ludzkiej egzystencji. Wykraczając daleko poza modele (homo)seksualności, książka proponuje dziwaczne, nieprzewidywalne i subwersywne sposoby istnienia w świecie jako rodzaj antidotum na nudę, przewidywalność i bolesną stagnację hetero- i homonormatywnego krajobrazu kulturowo-społecznego. Podczas gdy pierwsze trzy rozdziały stanowią refleksję nad queerowymi implikacjami dzieciństwa, dorosłości i starości, czwarty jest rodzajem kody – krytyczną próbą odczytania queerowej utopii i możliwości, jakie rysują się na horyzoncie przyszłości.

„Książka Grzegorza Stępniaka to interesująca propozycja interpretacji amerykańskich filmów oraz performansów będących przykładem nienormatywnych, dziwnych lub wywrotowych podejść ludzi do życia, traktowanego w sposób odbiegający od przyjętych wzorców i narracji. Stąd jej ciekawa kompozycja, podporządkowana podziałowi na rozdziały odpowiadające cyklowi biologicznemu i poświęcone reprezentacjom kolejnych okresów życia: dzieciństwa, dorosłości i starości. Klamrą spinającą części analityczne są rozważania teoretyczne, będące we wstępie prezentacją problematyki queer w różnych kontekstach – historycznym, kulturowym, artystycznym i akademickim, a w zakończeniu stanowiące podsumowanie queerowych utopii. Różnorodność omawianych filmów, spektakli i innych prac artystycznych, jak również rozbudowana bibliografia, zawierająca najnowsze anglojęzyczne opracowania, sprawiają, że jest to ciekawa publikacja dla wszystkich zainteresowanych zagadnieniami reprezentacji i jej (nie)normatywności. Dostarcza bowiem narzędzi teoretycznych, kategorii i pojęć, jakie można wykorzystać w analizie twórczości artystycznej, ale też w działaniach o charakterze performatywnym, związanym z tożsamością kulturową, rasą, wiekiem i płcią”.
Z recenzji dr hab. Małgorzaty Radkiewicz, prof. UJ