Spotkania z gatunkami filmowymi
Horror lub inaczej film grozy zakłada taką konstrukcję dramaturgiczną, której zadaniem jest stopniowe wprowadzanie widza w stan lęku, który narasta. Film grozy posiada wiele odmian, co świadczy o jego popularności w historii, jak również o niegasnącym zainteresowaniu widzów i filmoznawców tym gatunkiem. Z tej różnorodności wybieramy jeden film, ponieważ jest to swoisty fenomen: „Gabinet doktora Caligari” (1919) Roberto Wiene’a. Atmosfera Republiki Weimarskiej stanowi tło, z którego wyrasta ekspresjonizm filmowy oraz rozwija się jako kierunek myślowy i prąd artystyczny. Kazimir Edschmid uważa, że ekspresjonista „przestaje widzieć”, ekspresjonista po prostu ma wizję. Gabinet doktora Caligari odzwierciedla stan duchowy całego społeczeństwa i jest odczuwalny jako zagrożenie, depresja, bunt. Dlatego historia tu opowiedziana nie jest prosta, nie da się jej ocenić jednoznacznie, nawet w wymiarze jednostkowym. Powstało w ten sposób dzieło bogate w liczne odniesienia. Ciężar gatunkowy poruszonych tutaj problemów znacznie wykracza poza zakres przedstawionych tu rozważań i może stanowić ciekawe źródło inspiracji do dalszych badań. Książka stanowi cenny wkład w badania poświęcone kinu grozy oraz poszerzenie dotychczasowej wiedzy na ten temat.
Od Redakcji (Bogumiła Fiołek-Lubczyńska, Agnieszka Barczyk, Renata Nolbrzak) 8
Zamiast wstępu 10
Agnieszka Barczyk, Renata Nolbrzak, Czym się straszy dzieci? Recepcja horroru wśród najmłodszych 12
Monika Sadowska, Lęk jako tabu nowoczesności – wariantowość tekstów filmowych 24
Jan Mikinka, Moc dźwięku – czemu ucho przeraża nas bardziej niż oko? 34
Kierunki rozwoju 42
Rafał Świecki, Powstanie i rozwój horroru – kino nieme i początki kina dźwiękowego 44
Katarzyna Żakieta, Kierunki rozwoju współczesnego filmu grozy 52
Mateusz Krzekotowski, Absurd w japońskich filmach gore – stylistyka ero-guro-nansensu 64
Katarzyna Kobos, Ziemia – woda – dom. Miejsca w azjatyckich filmach grozy 70
Studia przypadków 78
Szymon Cieśliński, Piła, studnia i wahadło. Porównanie klasycznej noweli E. A. Poego i współczesnego horroru w reżyserii Jamesa Wana 80
Michał Nikodem, Silent Hill jako propozycja realizacji cech gatunkowych konwencji horroru w grach komputerowych – studium komparatystyczne 88
Michał Pawelczyk, Etnologiczna interpretacja symboliki zła w filmie Wernera Herzoga Nosferatu 100
Joanna Włostowska, Zombie (anty)rasistowski? Ideologia rasy w Nocy żywych trupów George’a Andrew Romero 114
Mateusz Żebrowski, Axis mundi w Osadzie Shyamalana, czyli fałszywy horror o „miejscu” przeciwstawionym „przestrzeni” 124
Biogramy autorów 138