Racje i osoby

Racje i osoby

Według Dereka Parfita gros naszych intuicji dotyczących moralności jest po prostu błędna. Co więcej, fałszywe pojmowanie zasad postępowania wynika z niezrozumienia natury tego, czym jest osoba i jej tożsamość w czasie. Brytyjski filozof stawia tezy, które na pierwszy rzut oka wydają się mocno kontrowersyjne: że często racjonalnym wyborem jest działać wbrew własnemu interesowi; że nieraz postępujemy w niewłaściwy sposób, choć nie ma nikogo, kogo nasze działania mogłyby dotknąć; że wzięcie pod uwagę przyszłych pokoleń prowadzi nas do wniosków, do których nie chcielibyśmy dojść; i że można pomyśleć filozofię moralności odrzucającą wszelką religię, choć jej perspektywy są tyle obiecujące, co nieprzewidywalne. Każdą z tych tez autor popiera jednak przenikliwą argumentacją, która nieraz zaskakuje swoją oryginalnością.

Pierwsza część Racji i osób poświęcona jest niemożliwym do utrzymania koncepcjom etycznym, w szczególności etycznemu egoizmowi. W drugiej autor zajmuje się związkiem racjonalności z czasem, zastanawiając się nad statusem, jaki w argumentacji etycznej powinny mieć m.in. nasze przeszłe pragnienia, przyszłe emocje, obecne idee itd. W części trzeciej czytelnik znajdzie szczegółowe analizy tożsamości osobowej. Partit nie cofa się przed zajęciem stanowiska redukcjonisty, przeciwstawiając pojęciu niezmiennej tożsamości ideę psychicznej ciągłości. W końcu w czwartej autor podejmuje problem przyszłych pokoleń i kwestie stwarzania życia oraz niszczenia środowiska naturalnego. Udaje mu się wypracować perspektywę, dzięki której jedne z najistotniejszych pytań współczesności ukazują się nam w nowym, zaskakującym świetle.