Płodność w Polsce - analiza kohortowa: Kohorty urodzeniowe 1911-1986. Tom 1

Płodność w Polsce - analiza kohortowa: Kohorty urodzeniowe 1911-1986. Tom 1

Niniejsza publikacja składająca się z dwóch tomów:

tom I. Płodność w Polsce - analiza kohortowa: kohorty urodzeniowe 1911-1986,
tom II. Płodność i małżeńskość w Polsce - analiza kohortowa: kohorty urodzeniowe 1911-1986,

została przygotowana przez pracowników Zakładu Analizy Historii Zdarzeń i Analiz Wielopoziomowych Instytutu Statystyki i Demografii Szkoły Głównej Handlowej (SGH) w Warszawie i osoby współpracujące z Zakładem w ramach prac realizowanych głównie w ramach Projektu badawczego: Epidemiologia zagrożeń prokreacyjnych w Polsce - wieloośrodkowe, prospektywne badania kohortowe (grant zamawiany MNiSzW, decyzja nr K 140/ P01/2007, Repro_PL, kierownik projektu: prof. dr hab. med. Wojciech Hanke, Instytut Medycyny Pracy im. J. Nofera w Łodzi). Okres realizacji projektu: lata 2007-2011.

W ramach ww. projektu Zakład Analizy Historii Zdarzeń i Analiz Wielopoziomowych realizuje dwa zadania badawcze:

Zadanie badawcze 1.1.1. Uwarunkowania demograficzne i społeczno-ekonomiczne niskiej płodności i dzietności w Polsce (odkładanie decyzji o prokreacji - analizy opisowe i modelowe). Przeszłość, stan obecny, perspektywy.

Zadanie badawcze 1.1.2. Diagnoza późnej płodności i dzietności (odkładanie decyzji o prokreacji plany i preferencje) - kohortowe badania prospektywne (ilościowe i jakościowe) czynników demograficznych, społeczno-ekonomicznych i zdrowotnych.

Zdecydowana większość prac nad przygotowaniem publikacji została wykonana zgodnie z założeniami projektu w ramach zadania badawczego 1.1.1 przez zespół w następującym składzie: dr hab. Ewa Frątczak, prof. SGH - kierownik zespołu, oraz członkowie: dr Aneta Ptak-Chmielewska - Szkoła Główna Handlowa, mgr Iga Sikorska, doktorantka - Szkoła Główna Handlowa, mgr Marek Pęczkowski - Uniwersytet Warszawski.

Kohortowa analiza płodności i małżeńskości została przeprowadzona na bazie wyników badania reprezentacyjnego "Dzietność kobiet" przy Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań w Polsce w roku 2002. Baza do badania, otrzymana z Głównego Urzędu Statystycznego, została utworzona - na zamówienie zespołu projektu - poprzez sparowanie informacji z formularza D "Dzietność kobiet" z wybranymi wynikami z formularza A "Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w 2002 r.". Struktura każdego z tomów jest zbliżona i składa się zasadniczo z dwóch części:

część I zawiera wstęp, opis źródeł informacji, krótki opis celu i zakresu analizy wraz z metodą oraz syntetyczny opis wyników analizy i jest w postaci publikacji książkowej
część II zawiera bardzo szczegółowe wyniki analizy oraz dwa załączniki: opis bazy danych oraz formularze spisowe warto dodać, że część II w obu tomach jest w postaci elektronicznej, załączonego dysku CD.

Szczegółowe spisy treści w każdym tomie informują Czytelnika o zawartości każdego z tomów. Generalnie:

tom I - to analiza płodności i dzietności, ich rozkładów w podziale na kohorty jednoroczne, pięcioletnie i dziesięcioletnie z uwzględnieniem kategorii miejsca zamieszkania
tom II - to analiza płodności według wykształcenia oraz procesu zawierania i trwania małżeństw oraz związków.

Zamieszczony na CD dość szczegółowy zestaw tablic i wykresów dla kohort jednorocznych, pięcio- i dziesięcioletnich, unikatowy jak na zakres analiz i oryginalny, stanowi dokumentację wykonanych prac w zakresie kohortowej analizy płodności i małżeńskości w Polsce i może być wykorzystywany nie tylko do oceny zmian badanych procesów, ale również jako materiał źródłowy do dalszych analiz, w tym dla procesu dydaktycznego - np. do zajęć z demografii. Warto podkreślić, że prezentowane wyniki analizy to wyniki uogólnione na populację kobiet w Polsce w roku 2002 w wieku 16 lat i więcej. Wszystkie analizy zostały wykonane w oparciu o własne algorytmy z wykorzystaniem wybranych procedur w Systemie SAS ver.9.1.

Oba tomy zostały przygotowane w wersji polsko-angielskiej. Wyniki prac prezentowane w obu tomach to początek studiów zespołu autorskiego z zakresu kohortowej analizy płodności, dzietności i małżeńskości w Polsce dla kohort 1911-1986, które składają się na pierwszy etap naszych studiów. Kolejne dwa etapy są jeszcze przed nami. Czytelnikom należy się wyjaśnienie co do stosowanej terminologii. W obu tomach używamy terminu "współczynnik dzietności" (w języku angielskim Total Fertility Rate) dla analiz według generacji, co oznacza w tej sytuacji "kohortowy współczynnik dzietności" (w języku angielskim Total Cohort Fertility Rate lub Completed Cohort Fertility Rate). Znaczna część generacji objętych badaniem to generacje, które zakończyły okres prokreacji, ale część z nich, tj. kohorty 1953-1986, to kohorty, które znajdują się na różnym etapie procesu reprodukcji, zatem w tej sytuacji wyznaczenie całkowitego współczynnika dzietności kohortowej nie było możliwe.

W dobie intensywnych przemian płodności, dzietności, procesu formowania i rozpadu małżeństw/związków w Polsce - w okresie transformacji społeczno-politycznej i gospodarczej, u progu trzeciego tysiąclecia - których to zmian jesteśmy świadkami, zamieszczone w obu tomach obszerne i szczegółowe analizy zmian procesów w ujęciu kohortowym stanowią obraz ewolucji i ścieżki przemian, które są udziałem generacji kobiet 1911-1986.