Pisma o literaturze i sztuce

Pisma o literaturze i sztuce

José Ortega y Gasset (1883–1955), światowej sławy hiszpański filozof, wydawca i eseista, autor teorii „człowieka masowego” i „buntu mas”, działalność pisarską zaczął bardzo wcześnie. Jego zainteresowania obok filozofii społecznej obejmowały też refleksję nad kulturą. Przedstawiony w tym tomie wybór jego nie publikowanych jeszcze w polskim przekładzie pism skupionych wokół literatury i sztuki, przede wszystkim wokół twórczości europejskich powieściopisarzy i poetów, obejmuje teksty z okresu od 1909 roku do początku lat pięćdziesiątych XX wieku. Ortega był w tym czasie profesorem filozofii w Madrycie, przez pewien czas posłem do parlamentu, by na początku wojny domowej 1936 roku wyemigrować do Ameryki Południowej. Powrócił do Hiszpanii w 1945 roku. Sympatyzował z myślą liberalną, miał krytyczny stosunek do dominacji Kościoła katolickiego i nigdy nie pogodził się z rządami frankistów. Interesował się literaturą i sztuką tyleż z perspektywy filozofii społecznej, co czysto literackiej i metafizycznej. Zebrane tu eseje dotyczą klasyków jak Dante, Goethe, Renan, Mallarmé czy Proust, a zarazem mniej znanych u nas iberyjskich autorów, takich jak Pío Baroja, Azorín (José Ruiz), Victoria Ocampo czy Alonso de Contreras. Nieznajomość ich pisarstwa nie przeszkodzi jednak w lekturze tych esejów, jako że omawiane dzieła są tylko pretekstem do własnych, fascynujących przemyśleń autora. Albowiem (Ortega) „kiedy się dużo czyta, a mało myśli, książka staje się narzędziem niebywale skutecznym do fałszowania ludzkiego życia”.