Piotr Struwe. Liberał na prawicy 1905-1944

Piotr Struwe. Liberał na prawicy 1905-1944

Richard Pipes prezentuje w swoim dwutomowym dziele wielowątkową biografię Piotra Struwego (1870–1944), jednego z najwybitniejszych rosyjskich intelektualistów przełomu XIX i XX w., historyka, filozofa, ekonomisty, publicysty i polityka. We wszystkich tych dziedzinach Struwe wywierał ogromny wpływ. Jako naukowiec i działacz pomógł stworzyć ruch marksistowski w Rosji, przyczynił się do rozwoju kariery Lenina, zainicjował rewizjonizm marksistowski, był też teoretykiem i współzałożycielem partii kadetów.
Po 1905 r. stał się zdecydowanym krytykiem postaw rosyjskiej inteligencji i najważniejszym politycznym ideologiem opozycji antybolszewickiej w okresie wojny domowej, a później na emigracji. Walczył o ukształtowanie liberalnej demokracji, lecz doznał porażki i był świadkiem narodzin państwa totalitarnego.
Pipes obnaża rozdartą duszę rosyjskich intelektualistów – ich brak odpowiedzialności, niechęć do kompromisu, nietolerancję. Struwe – liberał, który stał się konserwatystą – głosił swoim rodakom wolność opartą na prawie. Był okcydentalistą broniącym reform społecznych, rządów prawa, własności prywatnej oraz znaczenia państwa. Ta długa i bogata tradycja liberalnego konserwatyzmu jest przedstawiona na tle „gigantycznego wzrostu politycznych oczekiwań wobec jednostki”, który „sprawił, że intelektualną i moralną niezależność coraz częściej karano ostracyzmem, ograniczaniem wolności, wygnaniem i śmiercią”.

Richard Pipes, ur. 1923 r. w Cieszynie, dzieciństwo spędził w Warszawie. Od 1940 r. mieszka w Stanach Zjednoczonych. Emerytowany profesor Uniwersytetu Harvarda, jeden z najważniejszych historyków Rosji. W Polsce ukazały się m.in.: Rosja carów (1990), Rewolucja rosyjska (1994), Rosja bolszewików (2005), Rosyjski konserwatyzm i jego krytycy (2009), a także autobiografia Żyłem. Wspomnienia niezależnego (2004).