Hale z poligonalnym chórem zintegrowanym w architekturze gotyckiej na terenie Polski

Hale z poligonalnym chórem zintegrowanym w architekturze gotyckiej na terenie Polski

Głównym celem niniejszej książki jest gruntowna analiza grupy późnogotyckich kościołów z terenu Polski, które zaliczają się do specyficznego typu przestrzennego, nazwanego przeze mnie halą z poligonalnym chórem zintegrowanym (termin ten wydaje się być bardziej prawidłowy niż jego niemiecki odpowiednik - reduzierter Hallenumgangschor). Do typu tego zalicza się taki kościół, który przy zachowaniu układu trójnawowego oraz jednolitego zarysu bryły zamkniętej od wschodu wielobocznie, pozbawiony jest wydzielonej filarami „wewnętrznej apsydy”. Oznacza to, iż we wnętrzu świątyni podział na nawy przeprowadzony jest za pomocą dwóch rzędów filarów, które biegną równolegle aż do poligonalnej ściany wschodniego zamknięcia budowli. W literaturze fachowej taki typ ukształtowania kościoła nie cieszył się jak dotychczas większym zainteresowaniem badaczy. Jednak przeanalizowanie licznych przykładów hal z poligonalnym chórem zintegrowanym, oraz prześledzenie genezy tego typu przestrzennego, w sposób dobitny pokazało, iż nieuzasadniony jest dotychczasowy brak zainteresowania tymi budowlami w literaturze fachowej. Wiąże się bowiem z nimi ciekawa i złożona problematyka artystyczna o ponadregionalnym, europejskim znaczeniu. Hale z poligonalnym chórem zintegrowanym na terenie Polski powinny stanowić ważny punkt odniesienia w badaniach typologii budowli sakralnych późnego gotyku w Środkowej Europie. Ich architektura, choć nie zawsze na najwyższym poziomie wykonawczym, z pewnością nie jest uzasadnieniem dla minimalnego zainteresowania, jakim się do tej pory cieszyła się w literaturze fachowej. Jednocześnie rozprawa ta dobrze pokazuje jak wiele jeszcze średniowiecznych kościołów oczekuje wciąż na nowe, właściwe rozpoznanie historyczno-artystyczne.