Freski fundacji Władysława II Jagiełły w kolegiacie wiślickiej

Freski fundacji Władysława II Jagiełły w kolegiacie wiślickiej

Książka ta jest pierwszym całościowym opracowaniem fresków w prezbiterium gotyckiej kolegiaty Narodzenia NMP w Wiślicy. Malowidła wykonane przez rusińskich mistrzów na polecenie króla Władysława II Jagiełły (1386-1434) zostały zabielone na początku XVII wieku. Ponownie odsłonięte w wyniku ostrzału kościoła przez austriacką artylerię w trakcie pierwszej wojny światowej, w dodatku uszkodzone na skutek niefachowo przeprowadzonych ratowniczych prac konserwatorskich, przetrwały do naszych czasów fragmentarycznie, najczęściej w warstwie podmalówki.
Dzięki wnikliwej analizie ocalałych fragmentów możliwe było jednak zrekonstruowanie pierwotnego programu malarskiego oraz wyróżnienie czterech manier stylowych, a także określenie środowiska artystycznego, do jakiego przynależeli ich twórcy. Freski wiślickie, odmienne w swym charakterze od pozostałych wschodnich zespołów malarskich wykonanych na polecenie Jagiełły w kaplicy Św. Trójcy na zamku w Lublinie, w kolegiacie sandomierskiej i w kaplicy Mariackiej w krakowskiej katedrze stanowią dowód, że monarcha w swych rozlicznych fundacjach zatrudniał malarzy wywodzących się z różnych środowisk artystycznych. W przypadku wczesnej realizacji, jaką niewątpliwie była dekoracja malarska w Wiślicy, zaproszenie do jej wykonania prawosławnych twórców mogło być podyktowane chęcią podkreślenia przez wywodzącego się z pogańskiej dynastii Giedyminowiczów króla swych chrześcijańskich korzeni, ale także potrzebą uzmysłowienia swoim polskim poddanym nowej sytuacji politycznej. Choćby dla tych powodów zachowane relikty wiślickich malowideł należą do najcenniejszych zabytków sztuki późnego średniowiecza w Polsce.