Etyczność pracy zawodowej nauczycieli
Etyczność pracy zawodowej
nauczycieli, z uwagi na jej niezwykłą wrażliwość, nie należy do łatwych obszarów badawczych. Ze względu na brak jednoznaczności w rozwikłaniu kwestii etycznych zawodu nauczycielskiego (choć zapewne nie tylko zawodu nauczycielskiego, jeśli chodzi o sprawy etyki), należy zachować umiar i powściągliwość w przyjmowaniu ostatecznych rozstrzygnięć dotyczących etyki zawodu nauczycielskiego. Taka jest bowiem specyfika etycznego wymiaru pracy zawodowej nauczycieli, który nie poddaje się jednoznacznym kategoryzacjom. Taką postawę, którą w tym miejscu można by nazwać „umiarkowanie zdystansowaną” wobec etycznego wymiaru zawodu nauczycielskiego starał się zachować autor przedłożonej pracy.
Praca ma charakter studium teoretycznego i wpisuje się we współczesną myśl pedagogiczną, a w szczególności pedeutologiczną. Zaprezentowano w niej wiele kwestii, które, dotychczas, nie były w zadowalającym stopniu dostrzegane i doceniane, a niejednokrotnie i pomijane w rozważaniach nad etycznym wymiarem zawodu nauczycielskiego. Rozprawa składa się z pięciu wzajemnie dopełniających się rozdziałów.
W pierwszym z nich podjęto analizę etycznych kwestii pracy zawodowej, a w szczególności kategorię etyczności pracy zawodowej, jej teoretycznych podstaw, a także etyczności niektórych zawodów po to, aby na ich tle przedstawić etyczność pracy zawodowej nauczycieli. W rozdziale drugim przedstawiono kwestie związane z etycznością reprezentantów tej kategorii społeczno-zawodowej, jaką stanowią nauczyciele. Uwagę skupiono wokół zróżnicowanych podejść do etyki zawodowej nauczycieli oraz możliwych sposobów jej rozumienia. W rozdziale trzecim podjęto próbę naukowej eksploracji niektórych kwestii etycznych związanych z uprawianym zawodem nauczycielskim. W szczególności poddano analizie pracę zawodową nauczyciela jako przedsięwzięcie moralne, dylematy etyczne, jakie występują w pracy zawodowej nauczycieli oraz kwestie etyczne zawodu nauczycielskiego w dobie globalizacji, integracji oraz transformacji jako procesów zachodzących w rzeczywistości społecznej, a tym samym i w rzeczywistości edukacyjnej. Rozdział czwarty poświęcono próbom zestawienia etyki zawodowej i
profesjonalizmu nauczycielskiej aktywności, czego konsekwencją może być etyczny profesjonalizm nauczycieli. W ostatnim, piątym rozdziale poszukiwano kształtu edukacji etycznej nauczycieli, takiego kształtu, który pozwoliłby na właściwe przygotowanie nauczycieli do zawodu pod względem etycznym. Pracę zamyka zakończenie oraz bibliografia.
Wstęp: kluczowe pytania o nauczyciela 7
Rozdział 1. Etyczność pracy zawodowej 19
1.1. Kategoria etyczności pracy zawodowej 19
1.2. Teoretyczne podstawy etyczności pracy zawodowej 36
1.3. Wybrane problemy etyczności niektórych zawodów 45
Rozdział 2. Nauczycielska etyka zawodowa 73
2.1. Etyka zawodowa nauczyciela jako kategoriapedeutologiczna 73
2.2. Osobliwy charakter etyki zawodowej nauczyciela 83
2.3. Etyka zawodowa nauczyciela – udręka zawieszenia między etyką powinności a etyką cnoty 89
Rozdział 3. Wybrane etyczne aspekty pracy zawodowej nauczycieli 111
3.1. Praca zawodowa nauczycieli jako przedsięwzięcie moralne 111
3.2. Dylematy etyczne nauczycieli związane z pracą zawodową 133
3.3. Kwestie etyczne pracy zawodowej nauczycieli w kontekście współczesnej rzeczywistości 153
Rozdział 4. Etyczność i profesjonalizm w pracy zawodowej nauczyciela 175
4.1. Profesja jako kategoria poznawcza 176
4.2. Nauczycielskie bycie profesjonalistą 182
4.3. Etyczny profesjonalizm nauczycieli 192
Rozdział 5. Edukacja etyczna nauczycieli 205
5.1. O kształcie edukacji nauczycielskiej 206
5.2. Etyka zawodowa w edukacji nauczycielskiej 215
5.3. Edukacja etyczna nauczycieli – proponowane ujęcia 220
Zakończenie 237
Bibliografia 243
Summary 277