Archiwum Narodowej Demokracji Tom 2

Archiwum Narodowej Demokracji Tom 2

Drugi tom wydawnictwa źródłowego prezentującego dokumenty, wspomnienia i materiały poświęcone dziejom Narodowej Demokracji. W słowie wstępnym czytamy: „W tomie drugim kontynuujemy druk dziennika Józefa Wójcika, tym razem obejmującego rok 1978, ostatni rok życia Bolesława Piaseckiego. Przyjęliśmy zasadę publikacji tego bezcennego źródła bez retuszy i skrótów, chcąc zachować jego dramatyzm i autentyczność. W tym samym rozdziale („Dzienniki i wspomnienia”) publikujemy początkową część pamiętnika wybitnego publicysty i polityka ND Zygmunta Wasilewskiego.

Nie mniej interesujący będzie zapewne dla Czytelników rozdział „Teksty źródłowe”, w którym przypominamy dwie wielkiej wagi publikacje z okresu II wojny światowej – Stanisława Kozickiego – Cieśla czy sternik. Zagadnienie rządu w Polsce (1942), oraz Stanisława Grabskiego Nil Desperandum (1944). Oba są reprezentatywne dla głównego nurtu myśli Narodowej Demokracji i odbiegają od tego, co obecnie pisze się na temat myśli narodowej i postaw ludzi tego obozu politycznego w okresie wojny i po jej zakończeniu.

W rozdziale „Dokumenty” przedstawiamy wybór korespondencji z 1944 roku działacza SN Zygmunta Berezowskiego (w opracowaniu dr. Emila Noińskiego). Listy te znajdują się w opracowywanym obecnie w Muzeum Niepodległości w Warszawie Archiwum Stronnictwa Narodowego na Uchodźstwie. Ponadto publikujemy nieznany list Bohdana Wasiutyńskiego, wybitnego dziennikarza i polityka ND, ojca Wojciecha Wasiutyńskiego, do Romana Dmowskiego z początku 1919 roku, a także list działacza Stronnictwa Narodowego, Janusza Zawadzkiego, do Tadeusza Bieleckiego z 24 czerwca 1945 roku. Oryginały obu listów znajdują się także w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie.

W rozdziale „Studia i materiały” zwracam uwagę na ważny, źródłowy tekst dr Jolanty Niklewskiej poświęcony zabiegom dyplomatycznym Romana Dmowskiego w roku 1916 na terenie Wielkiej Brytanii. Autorka wykorzystała mało znane w Polsce dokumenty brytyjskiego Foreign Office. Nie mniej interesujący jest tekst Adama Śmiecha traktujący o publicystyce Jędrzeja Giertycha w liberalnych „Wiadomościach” londyńskich, wydawanych przez Mieczysława Grydzewskiego. Dla niejednego Czytelnika ten epizod w życiu Giertycha może być całkowitą niespodzianką. Nie mniej znaczący jest tekst Pawła Tomasika, ujawniający nowe dokumenty i fakty związane z procesem rehabilitacji Adama Doboszyńskiego w latach 1971-1989. Z kolei Marzena Zawodzińska kontynuuje temat łódzkiego pisma „Rozwój”, tym razem koncentrując się na osobie jego twórcy, Wiktora Czajewskiego, a Maciej Motas pisze o planach federacji polsko-czechosłowackiej z okresu II wojny światowej z perspektywy obozu narodowego”.