Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie w XX wieku

Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie w XX wieku

Inż. Henryk Bryskier urodził się 3 lipca 1899 r. w Warszawie. W czasie I wojny światowej walczył w Legionach; był kapitanem rezerwy Wojska Polskiego. Zawodowo pracował jako inżynier mechanik i opublikował dużo prac i artykułów z zakresu swojej specjalności - gazów przemysłowych. W okresie międzywojennym udzielał się społecznie: w dziedzinie opieki społecznej oraz turystyki (był prezesem żydowskiego Towarzystwa Krajoznawczego).
W czasie wojny i okupacji był w Warszawie, gdzie już w pierwszym okresie organizował punkty dla uchodźców, a następnie jako wiceprezes żTOS (żydowskie Towarzystwo Opieki Społecznej) rozwijał szeroką działalność w getcie. Był m. in. Przewodniczącym Komitetu Domowego przy ul. Leszno 15, był inicjatorem Kącików Dziecięcych itp.
Podczas wielkiej deportacji latem 1942 r. przeniósł się wraz z żoną (lekarką) i córką do „szopu” Brauera (Nalewki 28/38).
W drugiej połowie stycznia 1943 r. Bryskierowie wysłali z getta swą córkę, a sami mieli je opuścić tuż po Wielkanocy. W czasie powstania (kwiecień-maj 1943 r.) żona została zabita, a inż. Bryskier został wywieziony do obozu na Majdanku, skąd po kilku miesiącach zbiegł. Powrócił do Warszawy, gdzie w mieszkaniu przy ul. Czerniakowskiej ukrywał się do maja 1944 r. Tu pisał w łatach 1943-1944 swój Pamiętnik. Następnie przeniósł się na Pragę do mieszkania, w którym ukrywała się jego córka.
Autor Pamiętnika zmarł 18 października 1945 r. na skutek choroby (angina pectoris), której się nabawił w czasie wojny.

Więcej niż dziwić się przychodzi, że żadna żydowska placówka historio-badawcza (choć znają pamiętnik) nie wzięła na siebie trudu i obowiązku wydania drukiem w całości tego niecodziennego dokumentu, spisanego na kilkuset stronicach szkolnych brulionów.
Choć odmienny w charakterze, bo nie pisany przez historyka, plasuje się pamiętnik H. Bryskiera niewątpliwie - swoją dokumentarną wagą wojennego pamiętnikarstwa - obok pamiętników E. Ringelbluma.

„Nowiny Kurier”, 4 maja 1990 r, Tel Awiw