Znieważeni

Znieważeni

Znieważeni (1947) to po Zbuntowanych, Zazdrosnych i Obcych czwarta część cyklu Dzieło Garrenów, który Sándor Márai uważał za swoje najważniejsze dokonanie. Tym razem spośród członków rodziny Garrenów na kartach powieści pojawia się jedynie Péter, główny bohater i zarazem narrator, akcja zaś przenosi się do Paryża początku lat trzydziestych. To tutaj Péter słyszy w radiu przemówienie Hitlera, którego głos odbiera jako zniewagę wobec całej kultury europejskiej. Przeczuwa w nim bowiem symptom i zapowiedź narastającego „buntu mas”, oznakę, że oto do głosu doszli ludzie, dla których ta kultura nie ma już znaczenia. Jak pisze Ortega y Gasset: „po raz pierwszy w Europie pojawia się typ człowieka, który nie chce drugiemu przyznać racji ani nie pragnie sam mieć racji, lecz po prostu jest zdecydowany narzucić swoje poglądy innym”. Márai z wielką wnikliwością opisuje przejawy kultury masowej na salonach i ulicach Paryża, przemiany w polityce i obyczajach. Powieść przenika bolesne przeczucie nadchodzącego upadku kultury, utraty jej treści i sensu, przeczucie, że „szykuje się coś, co wywróci do góry nogami wszelkie znane dotąd umowy”.