Zabytki kamienne i metalowe ich niszczenie i konserwacja profilaktyczna

Zabytki kamienne i metalowe ich niszczenie i konserwacja profilaktyczna

Obowiązkiem konserwatorów wobec zabytków, podobnie jak lekarzy wobec ludzi i zwierząt, jest ochrona przed atakującymi je chorobami, prowadzącymi do ich zniszczenia. Najskuteczniej można to zrealizować, stosując zabiegi profilaktyczne, a więc uniemożliwiając działanie procesów destrukcyjnych na obiekty narażone na bezpośrednie wpływy czynników atmosferycznych i agresywnego środowiska, w jakim się znajdują. Należy więc je chronić, zapobiegając chorobom, czyli eliminując czynniki niszczące (chorobotwórcze), i natychmiast likwidować przyczyny niszczenia (chorób), jeśli obiekt już został zaatakowany. Niestety, tak jak w medycynie, także w przypadku zabytków służba konserwatorska nie realizuje tych podstawowych obowiązków, reaguje zaś wówczas, gdy obiekt jest bardzo chory, gdy uległ dużemu, widocznemu zniszczeniu, gdy jego stan zagraża istnieniu, gdy wykazuje objawy zniszczenia, tzn. kiedy kamień osypuje się, złuszcza i rozwarstwia, gdy powstały jego duże ubytki. Bardzo często chore zabytki reanimuje się, a nawet wskrzesza lub zamienia na kopię. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać przede wszystkim w braku funduszów na działalność profilaktyczną - jedynie tragiczny stan obiektu zmusza decydentów do wysupłania odpowiedniej kwoty na jego ratunek. Oczywiście, w takim przypadku koszt konserwacji jest zwykle wysoki, znacznie przekraczający koszty wynikające z działań profilaktycznych. Do tego dochodzi częściowa, nieodwracalna utrata autentyczności obiektu, wynikająca z konieczności rekonstrukcji zniszczonych mniejszych lub większych fragmentów.
Aby uniknąć tego rodzaju sytuacji, profilaktyka musi zdobyć sobie czołowe miejsce w praktycznej działalności konserwatora. Osiągnięcia służby konserwatorskiej należy mierzyć nie liczbą wskrzeszonych zabytków, lecz liczbą zabytków nieulegających zmianom i niszczeniu. Tylko w ten sposób pojęta konserwacja może przyczynić się do zachowania spuścizny artystycznej, historycznej czy kulturalnej w stanie nieskażonym, w postaci najwartościowszej - autentyku. Radykalne zabiegi konserwatorskie i remonty generalne przyczyniają się do utraty tych wartości i w rezultacie jakże często pozostaje mniej lub bardziej udana kopia
obiektu.