Wizje zagłady w literaturze

Wizje zagłady w literaturze

Książka wchodzi w skład serii „Literatura i kontrowersje”.
Stanowi prezentację kilkudziesięciu utworów literackich, określanych mianem katastroficznych, których powstanie było ściśle związane z oddziaływaniem defetystycznych historiozofii, tragicznych wydarzeń oraz licznych stereotypów i uprzedzeń. Teksty te bazują na popularnych stereotypach i mitach powielanych przez brukowe gazety oraz liczne plotki. Przewrotność czy też kontrowersje z nimi związane są różne: albo wynikają z ogólnych tendencji historycznych czy literackich, albo mają charakter indywidualny dla każdego autora. W większości z nich można jednak zauważyć pewną zaskakującą prawidłowość: literatura ta ma charakter oczyszczający, a więc fikcyjne katastrofy mają wymiar ocalający, świat odradza się tu na nowo (oczywiście w różnoraki sposób). Może on przyjąć całkowicie inną formę niż dotychczas lub – w myśl toposu genezyjskiego – przenieść życie na zupełnie inną planetę, gdzie ludzkość będzie mogła stworzyć nową cywilizację.

Dobór literatury do poszczególnych rozdziałów nie był przypadkowy. Są to mniej lub bardziej znane powieści podejmujące tematy katastrofy, zmierzchu wartości, rewolucji, a nawet inwazji obcych istot. Niektóre z nich, jak np. powieści Witkacego, stanowią doskonałą grę zarówno ze stereotypami, jak i popularnymi konwencjami literackimi. Obok tekstów tak wybitnych, jak biblijne księgi czy „Nie-Boska komedia”, można tu poczytać o mało znanych utworach literatury popularnej, często niewznawianych po 1945 roku, albo o dziełach fantastycznonaukowych, które oprócz motywów katastrof czy inwazji podejmują również próby przedstawienia cywilizacji przyszłości w formie antyutopii lub nawet dystopii.

Z literatury zagranicznej wybrano dzieła Herberta G. Wellsa, Pierre'a Boulle'a, Karela Čapka, Dana Browna, Philipa K. Dicka, Jose Saramago, Mary W. Shelley, Aldousa Huxleya, Georga Orwella.
Polscy pisarze przywołani przez autora to: Antoni Słonimski, Roman Jaworski, Jan Łada, Witkacy, Kazimierz Wybranowski, Zygmunt Krasiński, Wacław Niezabitowski, Janusz A. Zajdel, Stanisław Lem, Bolesław Prus i Adam Mickiewicz.