W kręgu inspiracji personalizmu etycznego

W kręgu inspiracji personalizmu etycznego

Podejmując refleksję nad dziedzictwem etycznym trzech wielkich polskich etyków chrześcijańskich, chcemy uzyskać, poprzez twórczą konfrontację tych hermeneutyk, jakiś przybliżony "obraz" moralności. Wydaje się, że uzyskany poprzez twórczy dialog trzech hermeneutyk obraz jest znacznie bardziej zbliżony do prawdy niż ten proponowany przez jedną tylko hermeneutykę. Ktoś może zarzucić takiemu podejściu relatywizm, to, że prawdę o moralności uzależnia się do określonych dziejowo i historycznie hermeneutyk. Taki zarzut wynika z pewnego nieporozumienia. Żadna bowiem prawda o moralności nie jest wolna od przyjętej hermeneutyki, nawet ta, która wyraża obawę o relatywizm. Zderzenie hermeneutyk nie powinno niszczyć fundamentów, na których są one oparte, w tym zderzeniu chodzi bowiem o wierność fundamentom, a nie fundamentalizmowi.
Etyka chrześcijańska będąca hermeneutyką moralności opierającą się na określonych pryncypiach, w tym twórczym dialogu i konfrontacji hermeneutyk, nie traci swojej tożsamości, ale ubogaca się innymi spojrzeniami, przyswaja nową, bardziej operatywną aparaturę, staje się być może wrażliwsza na coś, czego przedtem nie pozwalały jej dostrzec ramy dotychczasowej interpretacji. Ci, którzy rozpuszczają etykę chrześcijańską w konfrontacji z innymi hermeneutykami, niewłaściwie pojmują ideę twórczej konfrontacji. Nie polega ona na rezygnacji ze wszystkiego, co wartościowe w obrębie własnej hermeneutyki. Etyka chrześcijańska jest wartościową propozycją dla człowieka XXI wieku. Jednakże aby dziś rzetelnie uprawiać etykę chrześcijańską, potrzeba otwartości, a przede wszystkim intelektualnej odwagi, umiejętności konfrontacji wyzbytej z agresji w doświadczeniu z innością, a także powściągnięcia tendencji do przyklejania łatwych epitetów. Chodzi również o to, aby uprawiający ją uczyli się wyczuwania "ducha czasu", którym jest przesiąknięty na różne sposoby dzisiejszy człowiek.
Nasi trzej bohaterowie na różny sposób odbierali tego ducha czasów i dostrajali do niego swoje hermeneutyki. Można o nich powiedzieć, że są one mniej lub bardziej udaną jego artykulacją. Ich hermeneutyki ludzkiej egzystencji i moralności docierały do różnych obszarów głębi owego "ducha czasów". Jedne zapuszczały swoją sondę daleko, gubiąc za to jednoznaczność wyrazu tej głębi, uciekając się do metafor, starały się oddać nasze najbardziej pierwotne doświadczenia i intuicje. Drugie może trochę płycej, ale za to bardziej precyzyjnie i analitycznie, z zachowaniem obowiązujących dla nich standardów racjonalności poznawczej i etycznej. Tego wyczuwania "ducha czasu" powinna uczyć nas twórcza i nastawiona na dialog konfrontacja etycznych hermeneutyk zainspirowana myślą personalistyczną Ślipki, Tischnera i Stycznia.
Ze Wstępu