Świat w polskiej dramaturgii najnowszej

Świat w polskiej dramaturgii najnowszej

Kolejny już tom pokonferencyjny, który ukazał się w 2016 roku, gromadzi pod wspólnym tytułem Świat (w) polskiej dramaturgii najnowszej. W lekturze i na scenie / w radiu referaty uczestników dwóch sympozjów: Na głos, ze słuchu, w wyobraźni. Dramaturgia radiowa Zbigniewa Herberta, jego rówieśników i następców (Warszawa, 8 grudnia 2014) oraz Rozpoznane. Przedstawione. Nazwane. Świat (w) polskiej dramaturgii najnowszej (Warszawa, 27–28 maja 2015).

Dramat współczesny, po latach spychania go do narożnika teatralnej publicystyki, na powrót zaczyna być traktowany jako wyrafinowane narzędzie poznania rzeczywistości w jej wielu różnych wymiarach. Coraz wyraźniej dostrzegamy, że świat uchwycony przez współczesnych dramatopisarzy w formie zdialogizowanego „tu i teraz” działających postaci to dynamiczna rzeczywistość ludzkiego życia rozumianego szeroko – jako doświadczenie własnego bytu, obecności i świadomości innych ludzi, związków rodzinnych i międzyludzkich, systemów wartości, mechanizmów społecznych, miejsca i czasu, historii i pamięci, wiary, marzenia i wyobraźni, Boga i nicości, sensu i absurdu ludzkiego istnienia. Pytanie o świat i możliwości jego poznania implikuje problem języka i podmiotu, który w najnowszej dramaturgii usytuowany jest często ponad głowami bohaterów, pozostając w skomplikowanej relacji z odbiorcą dzieła. Aby rozpoznać różnorodne cechy wizerunku rzeczywistości zapisanego w nowym dramacie, trzeba tę relację uchwycić i opisać, do czego świetnie nadają się kategorie stworzone nie tylko przez nowoczesną (i ponowoczesną) teatrologię, ale także przez poetykę w jej różnych odmianach. W dramatach wciąż mamy przecież do czynienia z dziełem tekstowym: z wpisaną weń wizją świata, z językowym wyrazem myśli – oryginalnie zestrojonym z konwencjami realizacyjnymi i możliwościami mediów, w których uruchamiany jest tekst. Diagnozie tej służą literackie i artystyczne konteksty, a wspomagają ją idee współczesnych filozofów, antropologów i socjologów kultury. […]

Różnorodność tematyki poruszonej przez autorów artykułów zamieszczonych w tomie, a także wielość uruchomionych przez nich kontekstów interpretacyjnych przywracają prestiż tej nieco zaniedbanej przez współczesną humanistykę formie literackiej, jaką jest dramat, a twórcom tekstów dramatycznych – pisarski autorytet.

Jacek Kopciński, fragment wstępu