Studia nad łysenkizmem w polskiej biologii

Studia nad łysenkizmem w polskiej biologii

Mianem łysenkizmu określa się ogół pseudonaukowych teorii i poglądów, których autorem był Trofim Denisowicz Łysenko (1898–1976). Przez zwolenników łysenkizm określany był jako „nowa biologia” lub „twórczy darwinizm radziecki”. Jeszcze przed II wojną światową popularność tego kierunku przekroczyła granice ZSRR. W niektórych krajach, np. w Japonii, znany był już od końca lat trzydziestych XX w. Po sierpniowej sesji Wszechzwiązkowej Akademii Nauk Rolniczych im. Włodzimierza Iljicza Lenina (w 1948 r.) ci spośród zachodnich biologów, którzy byli członkami partii komunistycznych w swoich krajach, opowiedzieli się za łysenkizmem. Wśród państw, w których za przykładem ZSRR wprowadzono łysenkizm, znalazła się Polska. Kierunek ten był oficjalnie propagowany w naukach biologicznych, rolniczych i medycznych w latach 1948–1956. W Polsce, pomimo poparcia partii komunistycznej, stosunkowo szybko został porzucony. Inne były tu metody wprowadzania łysenkizmu niż w ZSRR, inny przebieg jego kariery, a upadek znacznie wcześniejszy niż tam. Z tego względu przypadek Polski, jako szerzej nieznany i kontrastywny w stosunku do przypadku radzieckiego, wart jest uwagi.

Książka pod redakcją Piotra Köhlera stanowi pokłosie międzynarodowej konferencji „Łysenkizm w polskiej nauce”, zorganizowanej przez Instytut Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Oddział IPN w Krakowie, która odbyła się 14 września 2011 r. w Bibliotece Jagiellońskiej.