Sarkofagi cynowe z grobów królewskich na Wawelu oraz mauzoleów rodzin Promnitzów w Pszczynie i Hochbergów w Świebodzicach

Sarkofagi cynowe z grobów królewskich na Wawelu oraz mauzoleów rodzin Promnitzów w Pszczynie i Hochbergów w Świebodzicach

W książce podjęto złożony i trudny temat, dotyczący problematyki konserwacji sarkofagów cynowych znajdujących się w grobach królewskich na Wawelu oraz w mauzoleach rodowych Promnitzów i Hochbergów.

Książka jest oparta na rozbudowanych badaniach, także tych zapoczątkowanych dyskursem naukowym ze specjalistami z innych dziedzin, własnych ustaleniach wynikających bezpośrednio z konserwacji blisko 40 sarkofagów (królewskich na Wawelu, książęcych z Pszczyny, Świebodzic i Oleśnicy czy biskupich z Janowa Podlaskiego i wielu innych) oraz empirycznej wiedzy konserwatorskiej. Omawia zagadnienia historyczne ratowania cennych obiektów funeralnych na podstawie kwerend przeprowadzonych w archiwach Zamku Królewskiego na Wawelu, Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu, Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków w Katowicach, Szczecinie, Gdańsku, we Wrocławiu i ich delegaturach w Słupsku, Legnicy i wielu innych. Autorka zapoznała się również osobiście ze stanem zachowania sarkofagów zgromadzonych w Szczecinie, Słupsku, Darłowie, Sierakowie, Brzegu, Legnicy, Pieskowej Skale czy Tworkowie.

Wybrane sarkofagi zostały poddane szczegółowej analizie, uwzględniającej zagadnienia ikonograficzne, historyczne w zakresie genezy, autorstwa, procesu twórczego oraz identyfikacji warsztatu konwisarskiego. Omówiono technologię i technikę ich wykonania oraz aspekt historyczny, zawierający informacje na temat zastosowania cyny w sztuce konwisarstwa na terenie Polski. W książce scharakteryzowano również przyczyny powstawania i rodzaje korozji cyny oraz zjawisko tzw. trądu cynowego. W pracy opisane i zilustrowane zostały używane przez A.T. Pracownię Konserwacji Zabytków w Tychach metody stabilizowania i prostowania trumien metalowych poprzez wykorzystanie trzech rodzajów konstrukcji wykonanych z wysokogatunkowej stali austenitycznej. Wprowadzenie wzmocnień połączonych specjalnie dobranymi śrubami, nitami lub spawami było dostosowane do indywidualnych potrzeb każdego z konserwowanych sarkofagów. Pozwoliło to na przywrócenie obiektom ich oryginalnych kształtów i wymiarów. Przedstawione tu rozporowe konstrukcje mobilne, wykonane dla sarkofagów króla Zygmunta III Wazy, jego żony Konstancji i ich syna królewicza Aleksandra Karola, zostały wysoko ocenione (majstersztyk!) przez specjalistów w dziedzinie konserwacji.

Przedstawiono także szczegółowe ustalenia dotyczące stanu wiedzy o pochówkach w dwóch kryptach rodowych Promnitzów i Hochbergów, a także omówiono zaktualizowany na skutek konserwacji sarkofagów (przeprowadzonej w latach 2015–2020) stan wiedzy o pogrzebach królów polskich i członków ich rodzin na Wawelu.