Religia przeżywana Katolicyzm i jego konteksty we współczesnej Ghanie

Religia przeżywana Katolicyzm i jego konteksty we współczesnej Ghanie

Ukazane w tej książce sposoby przeżywania katolicyzmu, przeanalizowane w afrykańskim kontekście, mówią wiele o współczesnej Afryce, o transformacjach zachodzących w dzisiejszej Ghanie, o różnych lokalnych formach adaptacji jednej z tzw. religii światowych oraz o globalnych prądach, które coraz częściej rodzą się nie w dawnych „zachodnich” centrach, lecz na niegdyś peryferyjnych obszarach „globalnego Południa”. Jak każdy antropologiczny projekt, tak i ten podkreśla różnorodność kultur, a zarazem ułatwia zrozumienie ludzkiego doświadczenia.

Antropologia – tak jak ją rozumiem – to najbardziej ludzka ze wszystkich humanistycznych nauk, która dąży do spotkania i dialogu, pokazania polifoniczności i odmienności głosów, równocześnie dostrzegając ich paradoksalną zbieżność. Posługując się etnograficzną metodą, umożliwia rozpoznanie tej części wiedzy, która nie jest uświadamiana, lecz którą nabywa się w praktyce, poprzez uczestnictwo w kulturze i zaangażowanie własnego ciała oraz emocji. Tańczenie na pogrzebie, jedzenie z miejscowymi ludźmi ze wspólnej miski, uczestniczenie w ich rytuałach, ale również zmaganie się z własnym zmęczeniem, trudnym klimatem, własnymi kulturowymi nawykami i uprzedzeniami – to elementy terenowej praktyki etnografa, który próbuje zrozumieć kulturę sobie odległą, a równocześnie próbuje zrozumieć siebie.

Anna Niedźwiedź

Anna Niedźwiedź pracuje w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wykładała także w Stanach Zjednoczonych na State University of New York w Buffalo (2006–2007) oraz na University of Rochester (2011). Zajmuje się etnografią religii, badaniami przestrzeni miejskich oraz antropologią wizualną. Od wielu lat analizuje fenomen katolicyzmu w Polsce i interpretuje go w kontekstach mitologii narodowej oraz indywidualnych przeżyć religijnych. Jest autorką książki pt. Obraz i postać. Znaczenia wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej (Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005), której zmieniona wersja ukazała się również w języku angielskim (The Image and the Figure: Our Lady of Częstochowa in Polish Culture and Popular Religion, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010). W 2009 roku rozpoczęła badania etnograficzne w Ghanie poświęcone afrykańskiemu chrześcijaństwu, a w szczególności lokalnym sposobom przeżywania katolicyzmu. W antropologii i poprzez antropologię poszukuje przede wszystkim miejsca spotkania oraz dialogu.

–

Anna Niedźwiedź wpisuje się w ten nurt dzisiejszej humanistyki, który sprzeciwia się takiemu rodzajowi poznania, który całkowicie eliminuje z horyzontu badacza sferę zmysłową, cielesność czy afekty […]. Dzięki autorce niemal w rzeczywisty sposób wchodzimy w lokalny świat życia społecznego, które w istocie jest zawsze życiem „z religią” i z imaginacyjną „tradycją” jednocześnie. Wraz z badaczką śledzimy kolejne odsłony tego świata […]. Nic nie jest w tym świecie izolowane, wszystko łączy się ze wszystkim w tym sensie, że owa swoista symbioza afrykańskości, lokalności i zredefiniowanej religii instytucjonalnej tworzy żywą całość, która jest nieustannie odnawiana, zmieniania, ale zawsze nieodmiennie – nieobojętna, przeżywana właśnie [...].
Książka skrzy się od szczegółów, paradoksów i antropologicznych zadziwień, sprawiając wrażenie, że autorka żyje tematem, żyjąc wśród ludzi z krwi i kości w realnym świecie Ghany na przełomie pierwszej i drugiej dekady XXI stulecia.

Z recenzji prof. Wojciecha Józefa Burszty

–

To, co dzisiaj wydaje się ważne, co jest istotnym „znakiem czasu”, to konfrontacja kultury Zachodu z kulturą afrykańską […]. Książka wypełnia w sposób bardzo rzetelny istotną lukę w naszej znajomości kultur i religii Afryki.

Z recenzji ks. prof. Jarosława Różańskiego